Co to jest triaż?

fot.freepik

Wracam dziś do tego wątku, by przyjrzeć się tytułowemu triażowi/triage’owi. Rzeczownik ten najpierw usłyszałem w rejestracji, a potem zobaczyłem na drzwiach, przy czym w jednym szpitalu zapisany był on w spolszczonej postaci triaż, w drugim zaś w formie triage. Spotkałem się z nim po raz pierwszy, więc usłyszawszy: „Z numerkiem proszę przejść do triażu”, zareagowałem pytaniem: „Dokąd?”. Jak się później okazało, podobnie reagowała znakomita większość pacjentów. O tym, że interesujący nas rzeczownik jest używany od stosunkowo niedawna, świadczy nie tylko powtarzająca się reakcja pacjentów, lecz także to, że w obu szpitalach napis umieszczony na odpowiednich drzwiach wydrukowany był na zwykłej kartce…

Kiedy po powrocie do domu przeprowadziłem szybką kwerendę, okazało się, że omawiane zapożyczenie (z fr. triage ‘sortowanie’) funkcjonuje w polszczyźnie od ponad stu lat! Notuje je już słownik wyrazów obcych Arcta z 1904 r., a także opublikowany w 1916 r. przez tegoż wydawcę „Słownik ilustrowany języka polskiego”, w którym czytamy, że triage to ‘sortowanie, oddzielanie lepszych jednostek, lepszych towarów od gorszych’. Jak widać, mimo że wyraz umieszczono już w słowniku języka polskiego, to zachował on jeszcze oryginalną francuską pisownię. Miał przy tym dość szerokie znaczenie. Wydaje się jednak, że nie przyjął się wówczas w polszczyźnie (choć teza ta wymaga głębszych badań), ponieważ nie znajdziemy go w leksykonach wydanych po II wojnie światowej: ani w monumentalnym słowniku Doroszewskiego (zawierającym ok. 125 tys. haseł), ani w kolejnych edycjach słownika Szymczaka, ani nawet w dostępnym w internecie słowniku PWN. Pojawia się dopiero w najnowszym, wciąż opracowywanym „Wielkim słowniku języka polskiego”, w którym słowu triaż (już w spolszczonej formie) przypisano specjalistyczne medyczne znaczenie: ‘procedura wstępnego podziału osób chorych, rannych albo poszkodowanych w wypadku lub katastrofie na grupy wg stopnia obrażeń w celu ustalenia, komu potrzeba pilniej udzielić pomocy’. Znajdziemy tam także wyrazy pochodne: triażować, triażowy, triażysta i triażystka. Najstarsze przykłady ich użycia pochodzą z lat 2012–2015.

Jak widać, słowo triaż/triage ma w polszczyźnie już dość długą historię, jednak nie było powszechnie znane. Z rozmów z pracownikami służby zdrowia dowiedziałem się, że w specjalistycznym języku medycznym używano go już dawno, od niedawna zaś wchodzi ono do polszczyzny ogólnej. I zapewne się w niej utrwali, ponieważ trudno znaleźć jego prosty i nienacechowany polski odpowiednik.