W Ostrej świecisz Bramie

Przetrwała wiele pożarów, a zdobiący bramę obraz nie został zniszczony ani podczas zaborów, ani w trakcie okupacji niemieckiej czy sowieckiej.

Wśród murów obronnych

Na początku XVI w. Litwa była najeżdżana przez Tatarów. Co więcej, pogorszyły się stosunki z Rusią. Zaistniała naturalna potrzeba otoczenia miasta murem obronnym. Dziś pozostała po nim Ostra Brama. Początkowo nosiła ona nazwę Bramy Miednickiej. W średniowieczu był zwyczaj, żeby nad wnęką wież bramnych umieszczać święte obrazy. Dlatego na początku XVII w. w Ostrej Bramie wystawiono obraz Matki Miłosiernej.

Nie od razu obraz znajdował się w kaplicy, początkowo wisiał w niewielkiej niszy po wewnętrznej stronie bramy. Tak było do 1626 r., kiedy do Wilna przybyli karmelici bosi. Uzyskawszy przy Ostrej Bramie działkę, wybudowali na niej kościół św. Teresy z Avili. Głównym fundatorem świątyni był podkanclerzy litewski Stefan Pac, a za jej projektanta uważa się Constantego Tencallę, architekta królewskiego. W 1844 r. władze carskie zamknęły klasztor karmelitów bosych, jednak kościoła św. Teresy nigdy nie zamknięto. Świątynia razem z Kaplicą Ostrobramską została kościołem parafialnym.

Na bramie pierwotnie widniał napis w języku polskim: ,, Matko Miłosierdzia, pod Twoją obronę uciekamy się”. Z obawy przed niepożądaną reakcją władz carskich napis zastąpiono wersją łacińską.

Kaplica świadectwa

Pierwotna, drewniana kaplica z 1711 r. spłonęła. W jej miejsce powstała nowa, murowana, która została do dziś. W 1829 r. przeprowadzono w niej prace remontowe, po których kaplica nabrała cech późnego klasycyzmu.

Jest zbudowana tak, aby modlący się mogli znajdować na ulicy. W XVIII w., według projektu Pietra de Rossi, dobudowano galerię z wewnętrznymi schodami dla wiernych. Po tych schodach ludzie przez dłuższy czas wchodzili do kaplicy na kolanach.

– Przychodzą tutaj przybysze z całego świata. Przyprowadza ich ciekawość, bo kaplica jest także atrakcją turystyczną. Niejednokrotnie kończy się to cudem wewnętrznym, spotkaniem z Panem Bogiem – mówi ks. Ronald Kuźmicki, wikariusz parafii św. Teresy w Wilnie.

Na ścianie kaplicy znajduje się ponad 14 tys. wotów dziękczynnych ze złota i srebra: serca, figurki modlących się ludzi, symboliczne – uzdrowione – oczy, ręce i nogi. W ciągu wieków liczba wotów stale rosła, dlatego niemieszczące się dary zostały przeniesione do skarbca. Poniżej rąk Matki Bożej jest umieszczone największe i najcenniejsze wotum w kształcie księżyca, z napisem: ,, Dzięki Tobie składam Matko Boska za wysłuchanie próśb moich, a proszę Cię Matko Miłosierdzia zachowaj mnie nadal w łasce i opiece Swojej Przenajświętszej W.I.J 1849 roku”.

– Jest to miejsce poświęcone uwielbieniu Pana Boga poprzez opiekę Najświętszej Maryi Panny. I sprawa nie tylko historii, ale też duchowego świadectwa – cudów, które przez wstawiennictwo Matki Bożej dla wielu udzielił Pan Bóg. Właśnie to doświadczenie zostało uwiecznione w tej kaplicy, a także w licznych wotach, które się tam znajdują – podkreśla ks. Kuźmicki.

Dzisiaj Ostra Brama nie jest taka jak dawniej. W 2010 r. zostały w niej przeprowadzone prace remontowe. Renowacja została określona jako szkodliwa. W jej trakcie zostały zdemontowane zabytkowe drewniane drzwi, uszkodzono płytki ceramiczne z 1932 r., zmieniono poręcze i schody, po których przez wiele lat na kolanach wchodzili wierni. Prace zostały wstrzymane w obawie, że szkody dla tego świętego miejsca będą większe niż pożytki z renowacji.

Siła wizerunku

Dzieło malarskie znajdujące się w kaplicy przedstawia Matkę Bożą z głową pochyloną nieco w prawo i rękoma złożonymi do modlitwy. To jeden z najciekawszych obrazów Maryi – i rzadkich, ponieważ jest Ona przedstawiona bez Jezusa na rękach. Autor pozostaje nieznany, przypuszcza się jednak, że obraz został wykonany przez jednego z nadwornych malarzy włoskich Zygmunta Augusta.

Obraz Panny Świętej został koronowany na Placu Katedralnym 2 lipca 1927 r. w obecności Józefa Piłsudskiego, Ignacego Mościckiego oraz władz kościelnych Polski i Litwy. Na pamiątkę tego wydarzenia na filarze pomiędzy oknami wisi tablica, którą ofiarował Marszałek. Widnieją na niej słowa: ,,Dzięki Ci Matko za Wilno”.

Matka Boża Ostrobramska nosi ręcznie wykonaną, pozłacaną sukienkę. Na blachach wykuto motywy kwiatowe. Obraz słynie nie tylko z cudów. Jest mu przypisywana moc gaszenia pożarów, ponieważ bez uszczerbków przetrwał on niejeden pożar kaplicy i kościoła.

– Należy pamiętać, że każdy obraz jest przede wszystkim świadectwem o istnieniu Pana Boga, działania Bożego. Przychodzimy tutaj, do Ostrej Bramy, nie tylko po to, aby stanąć przed obrazem i go dotknąć. Przybywamy, aby wzrastać w świadomości, że skoro jest obraz, i jest on otaczany taką ogromną czcią, to istnieje Matka Boża, która prosi o gorącą miłość i potrzebuje jej jeszcze więcej – zaznacza ks. Kuźmicki.

Zachwyt nad tym miejscem odzwierciedla się w twórczości wybitnych poetów i pisarzy.Wspomina o nim m.in. Adam Mickiewicz w ,,Inwokacji” do ,,Pana Tadeusza”.

Miejsce dla ludzi

– Brama stała się miejscem spotkania z Matką Chrystusa i Kościoła, miejscem jedności wszystkich wierzących tego kraju. Chrześcijanie z Litwy, Polski, Białorusi, Ukrainy i innych krajów gromadzą się tu, by w obliczu Dziewicy Maryi, jak bracia i siostry, dzielić się tą samą wiarą, jedną nadzieją i prawdziwą miłością – powiedział Jan Paweł II w trakcie Mszy Świętej w Ostrej Bramie podczas wizyty na Litwie w 1993 r.

Podziękować Bogu i Matce Miłosiernej w kaplicy może każdy. Prawdopodobieństwo, że wewnątrz nie będzie żadnego turysty, jest mizerne. Przychodzą tutaj nie tylko pielgrzymki i turyści. Przed ważniejszymi wydarzeniami w życiu, egzaminami czy świętami kaplica ściąga mnóstwo wilnian. Nieraz zakochani decydują się zawrzeć tu małżeństwo. Nie ma zatem żadnych wątpliwości, że Ostra Brama i obraz Matki Bożej Miłosiernej są jednym z najważniejszych punktów Wilna, miejscem, do którego chce się wracać za każdym razem podczas pobytu w stolicy Litwy.