Seniorzy w Kościele - ich rola i potrzeby

Proces starzenia się społeczeństw obserwowany jest od ponad ćwierć wieku. Według najnowszych prognoz demograficznych opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny, liczba ludności rezydującej Polski w 2060 r. wyniesie 32,9 miliona osób. W porównaniu do 2022 r. oznacza to spadek populacji o 4,8 miliona, czyli o 12,7 procent. Ponadto osoby w wieku 65 lat i więcej, będą stanowiły około 30 proc. populacji – wynika z raportu. Zgodnie z prognozą GUS nadal postępować będzie proces starzenia się ludności Polski. Seniorzy są również jedną z najliczniejszych grup w Kościele, w związku z czym pojawia się potrzeba skoordynowania działań duszpasterstwa na rzecz osób starszych.

Rola seniorów w Kościele

Osoby w podeszłym wieku mają swój wkład we wspólnotach, w społeczeństwie i w Kościele, który zaprasza ich do współpracy z rodzinami. Seniorzy służą modlitwą, dobrą radą, pomocą – ewangelizują. Osoby starsze wspierają Kościół ofiarnością, a także swoją pomocą. W wielu miejscach są animatorami wspólnot formacyjnych, angażują się również w pomoc parafii, m.in: przynoszenie kwiatów, układanie ich czy sprzątanie. Św. Jan Paweł II podkreślał, że ludzie starsi są nadzieją Kościoła i społeczeństwa. Z kolei papież Franciszek apeluje, aby dostrzec osoby starsze w strukturach kościelnych, gdyż oni również pełnią swoją misję apostolską. Wspierają całą wspólnotę modlitwą, a także ofiarują swoje cierpienia w intencji Kościoła.

To są takie duchowe budulce Kościoła

– ocenia dyrektor Apostolstwa Chorych, ks. Wojciech Bartoszek. Przygotowanie społeczeństwa do starości stanowi nowe wyzwanie.

Doświadczenie seniorów

Jednym z filarów życia Kościoła, oprócz Pisma Świętego jest tradycja. Emeryci są osobami z doświadczeniem życiowym, zawodowym, a także duchowym. Mają duży wkład w przekazywanie wiary i tradycji chrześcijańskiej. Ks. Roman Chromy przypomina, że osoby starsze stanowią zabezpieczenie naszych korzeni i wartości, nawet jeśli ich sposób myślenia poddawany jest krytyce.

Sakramenty

Zadaniem duszpasterzy i osób wierzących jest otwarcie się na seniora, a także rozbudzenie wrażliwości na jego potrzeby. Wielu seniorów potrzebuje odnowienia życia sakramentalnego po wieloletniej przerwie w przyjmowaniu sakramentów, dlatego ks. Bartoszek zachęca wszystkich kapłanów do gorliwości duszpasterskiej wobec nich.

To wielka prośba do duszpasterzy o troskę wobec chorych i starszych. Można nakłaniać osoby osłabione wiekiem do odwiedzin duszpasterskich w ramach pierwszego piątku i pierwszej soboty miesiąca. Ważna jest zarówno rozmowa, jak i propozycja sakramentów świętych: Komunii Świętej, spowiedzi i sakramentu namaszczenia chorych

– mówi. 

Dialog międzypokoleniowy

Kolejną wartością, ale i wyzwaniem dla całej wspólnoty Kościoła jest dialog międzypokoleniowy. Wzmacnianie więzi to zadanie wspólne dla dziadków, dzieci i wnuków.

Budowanie tych relacji w przypadku dzieci wobec rodziców zasadza się na przykazaniu Bożym: Czcij ojca swego i matkę swoją

– tłumaczy ks. Bartoszek.

Samotność a duszpasterstwo rodzin

Dotychczas uważano, że wystarczy zapewnić seniorom odpowiedni byt materialny, jednak są także inne potrzeby, o których się zapomina. Są to prawidłowe relacje rodzinne, wypełnienie wolnego czasu, aktywność religijna, intelektualna czy wsparcie medyczne oraz psychologiczne. Największym problemem ludzi w podeszłym wieku jest jednak samotność i poczucie nieprzydatności. Do tego dochodzi doświadczenie choroby, cierpienia, niezrozumienia, brak poczucia bezpieczeństwa, które prowadzą do alienacji tych osób.

Ten starszy człowiek często zostaje sam, nieraz ze swoją niepełnosprawnością, dlatego takie osoby potrzebują pomocy i wsparcia, i my tego wsparcia im udzielamy

– mówi siostra Elia, pielęgniarka z Hospicjum Felicjanek, przy ul. Nowowiejskiej w Warszawie.

Programy senioralne

Wydawało nam się, że głównym problemem seniorów jest ubóstwo, jednak nie mniejszym jest samotność

– wyjaśnia dla KAI koordynatorka programów senioralnych Caritas Polska, Monika Figiel.

Wielu starszych cierpi w ukryciu. Należy zachęcać wiernych świeckich związanych z różnymi grupami parafialnymi, aby próbowali aranżować spotkania ze starszymi. Oni potrzebują wysłuchania

– dodaje ks. Bartoszek.

Dlatego w realizację programów pomocowych Caritas zaangażowanych jest wielu wolontariuszy. Formalnie zapisanych jest 4500 wolontariuszy, z czego każdy z nich może opiekować się trzema seniorami. Ponadto wolontariuszami są głównie seniorzy. Jednak wciąż potrzebne są kolejne inicjatywy i programy.

Największą pomocą jest program „Na codzienne zakupy” dla 11 tysięcy seniorów na ponad 20 mln złotych

– mówi Monika Figiel. Kościół wskazuje adekwatne i różnorodne działania, które powinny być realizowane przez duszpasterzy wobec osób w podeszłym wieku.