Pożytki z wiary

Środowiska lewicowe odtrąbiły jako sukces statystyki pokazujące, że mniej niż 40 proc. Polaków systematycznie uczęszcza do Kościoła. Czy jest się jednak z czego cieszyć? Uczeni z szeroko pojętej humanistyki, niezależnie od politycznej proweniencji, już dawno zgodzili się co do tezy, że religia jest fundamentalnym składnikiem społeczeństwa obywatelskiego. W sposób zasadniczy przyczynia się przecież do budowy kapitału społecznego oraz wyraża i umacnia elementarne postawy integracji społecznej. Wzmacnia dyscyplinę społeczną, wychowuje jednostki do życia według zasad solidarności społecznej oraz uczy wzajemnego zaufania. W wymiarze jednostkowym zasady wiary religijnej porządkują życie ludzi, stwarzają atmosferę ufności i optymizmu, dają pociechę i poczucie tożsamości. Nie pozwalają poddać się zwątpieniu i rozpaczy. Dzięki nim człowiek potrafi zapanować nad losem.

Według T. Parsonsa religia jest trwałym elementem systemu społecznego, gdyż dostarcza fundamentalnych uzasadnień dla wszystkich ważnych zmian, zwłaszcza w sytuacji próby, kryzysu, dekoniunktury czy destabilizacji. W rzeczywistości ciągłej zmiany, „płynnej rzeczywistości” i anonimowości, amortyzuje skutki zagubienia jednostki, wyzwala proces identyfikacji działań i przekonań, pozwala się odnaleźć, daje poczucie sensu i celowości oraz daje pewne oparcie.

Religia stanowi fundament moralnego dynamizmu człowieka. Eliminacja tego odniesienia niesie ze sobą całkowitą destrukcję porządku moralnego

Socjologowie J.S. Coleman, P. Bourdieu i R.D. Putman zauważyli, że Kościoły uczą kompetencji obywatelskich, przestrzegania norm prawnych, zainteresowania lokalną społecznością i polityką państwa. Badania przeprowadzone w USA pokazują, że odsetek wolontariuszy i osób angażujących się w filantropię rośnie wraz ze wzrostem praktyk religijnych, a związki wyznaniowe są zwykle miejscem rekrutacji do tego typu działań. Z taką samą sytuacją spotykamy się u nas.

Dobrze jest pomagać

Według badań Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego 60,7 proc. osób decydujących się w Polsce na filantropię lub wolontariat robi to ze względu na swoje moralne, religijne lub polityczne przekonania „nakazujące pomagać innym”. W samej diecezji warszawsko-praskiej działa ponad dwadzieścia różnych organizacji społecznych. Oprócz Caritas czynne są m.in. Diakonia Misyjna, Duszpasterstwo Młodzieży, Akcja Katolicka i Dom Św. Faustyny oraz inne grupy, także parafialne. W całej Warszawie aktywne są liczne duszpasterstwa akademickie, katolickie kluby sportowe, wydawnictwa, stowarzyszenia rodzin katolickich, apostolstwa ludzi niepełnosprawnych i bezdomnych, jadłodajnie, a nawet bractwa więzienne. Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży organizuje szkolenia liderów, wakacyjne kursy językowe, koncerty, sympozja naukowe oraz akcje patriotyczne.

Ważną inspiracją do pomagania innym jest w Polsce przykład świętych. Kościół często przywołuje za wzór działalność świętych i błogosławionych, którzy swoją pracą ewangeliczną obejmowali szerzenie oświaty, walkę z ubóstwem i alkoholizmem, naukę odpowiedniego gospodarowania środkami, szerzenie postaw obywatelskich, wzbudzanie potrzeb kulturalnych, uświadamianie etosu pracy, konieczność moralnego życia, pomoc medyczną i domaganie się praw dla warstw upośledzonych. Wiele założonych przez nich dzieł przetrwało do dzisiaj i przyciąga nowe pokolenia młodych chcących służyć drugiemu człowiekowi. Fundacja im. Brata Alberta to potężna organizacja pożytku publicznego mająca pod swoją opieką kilka tysięcy ludzi chorych i bez środków do życia. Błogosławiony Edmund Bojanowski patronuje dwóm fundacjom i stowarzyszeniu, które zajmują się pomocą społeczną, działalnością charytatywną, edukacyjną, artystyczną i walką z kalectwem. Fundacja Dzieło Nowego Tysiąclecia, której patronuje św. Jan Paweł II prowadzi programy stypendialne dla ponad 2500 młodzieży, urządza dla nich obozy wakacyjne i organizuje Dzień Papieski oraz przyznaje Nagrody TOTUS.