Pogrzeb Prymasa Tysiąclecia

Już 28 maja, niedługo po tym jak władze kościelne ogłosiły komunikat o śmierci prymasa, rezydencję arcybiskupów warszawskich na ul. Miodowej odwiedzili domownicy, rodzina oraz współpracownicy duchowni i świeccy. Po południu zaczęli przybywać wierni, zarówno duchowni, jak i świeccy, aby pożegnać swojego pasterza. Jeszcze tego samego dnia o godz. 19.00 trumna z ciałem kardynała została przeniesiona do kościoła Seminaryjnego św. Józefa. Kondukt z ul. Miodowej poprowadził kard. Franciszek Macharski, metropolita krakowski i wiceprzewodniczący Konferencji Episkopatu Polski. Trumnę ustawiono na niewielkim podwyższeniu, a w bocznym ołtarzu umieszczono obraz Nawiedzenia Matki Bożej. Bp Bronisław Dąbrowski odprawił Mszę świętą. „Błagaliśmy wszyscy Matkę Bożą o cud uzdrowienia. Ale Bóg w swoich nieprzejrzanych zamiarach zażądał ofiary nie tyle od Niego, ile od nas, bo odszedł wtedy, kiedy był najbardziej potrzebny. Bóg zażądał od nas tej ofiary i składamy Mu ją dzisiaj: składamy jako symbol Polski chrześcijańskiej i niepodległej w osobie naszego duchowego Wodza, który – jak wiemy – zawsze, a szczególnie w ostatnich latach, był naszym pokojem i bezpieczeństwem” – mówił w homilii sekretarz episkopatu. 

Po Mszy rozpoczęło się czuwanie modlitewne przy trumnie, które trwało aż do dnia pogrzebu. Przedstawiciele społeczeństwa zaciągali warty honorowe, także w nocy. 

NA PLACU ZWYCIĘSTWA 

W sam dzień pogrzebu od wczesnych godzin rannych wierni gromadzili się na Trakcie Królewskim oraz sąsiadujących ulicach. Liturgia żałobna rozpoczęła się o godz. 16.00 odmówieniem chwalebnej części Różańca świętego. Następnie kondukt wyruszył z kościoła Seminaryjnego. Przewodniczył mu kard. Agostino Casaroli, sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej. W randze legata reprezentował papieża Jana Pawła II, który od 13 maja przebywał w klinice Gemelli po zamachu na jego życie. W pięcioosobowej delegacji Stolicy Apostolskiej był kard. Władysław Rubin, ówczesny prefekt Kongregacji Kościołów Wschodnich, a wcześniej przez wiele lat sekretarz generalny Synodu Biskupów. Ponadto przyjechali biskupi z Niemiec, Jugosławii, Danii, Hiszpanii, Szwajcarii, Francji, Włoch, Irlandii, USA, Malty, Austrii, Węgier, Belgii, Wielkiej Brytanii, Holandii, Czechosłowacji i Szkocji. Przyjechało czternastu kardynałów z zagranicy, a wśród nich takie osobistości jak kard. Joseph Ratzinger, arcybiskup Monachium i Freising, późniejszy papież Benedykt XVI, kard. Roger Etchegaray, arcybiskup Marsylii, kard. Marco Ce, patriarcha Wenecji, kard. John Krol, metropolita Filadelfii, kard. Johannes Willebrands, arcybiskup Utrechtu, i kard. Frantisek Tomasek, arcybiskup Pragi. Obecni byli zwierzchnicy Kościołów należących do Polskiej Rady Ekumenicznej z metropolitą Bazylim, zwierzchnikiem Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, bp. Janem Walterem z Kościoła ewangelicko-augsburskiego i bp. Tadeuszem Majewskim z Kościoła polskokatolickiego. 

Na czele delegacji władz stał prof. Henryk Jabłoński, przewodniczący Rady Państwa, a w składzie delegacji byli marszałek sejmu Stanisław Gucwa, wicepremierzy Jerzy Ozdowski i Mieczysław Rakowski, minister spraw zagranicznych Józef Czyrek. Zwracała uwagę nieobecność faktycznie sprawujących wówczas władzę I sekretarza KC PZPR Stanisława Kani oraz premiera Wojciecha Jaruzelskiego. Dwa państwa – USA i Kanada – przysłały oficjalne delegacje rządowe. Byli też liczni przedstawiciele korpusu dyplomatycznego akredytowanego w Polsce. 

Przy biciu dzwonów kondukt przeszedł z kościoła Seminaryjnego na plac Zwycięstwa (obecnie plac Piłsudskiego). Msza święta żałobna została odprawiona w miejscu, gdzie dwa lata wcześniej stał krzyż i ołtarz papieski podczas pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski. Mszę pod przewodnictwem kard. Agostina Casarolego celebrowało czterdziestu biskupów i kapłanów.