O macierzyństwie zastępczym

Niedawne wezwanie papieża Franciszka do zakazania macierzyństwa zastępczego zaskoczyło wielu, szczególnie ze względu na jego gwałtowność.

Uważam za godną ubolewania praktykę tak zwanego macierzyństwa zastępczego

– powiedział papież podczas oficjalnego przemówienia do zagranicznych ambasadorów 8 stycznia, "co stanowi poważne naruszenie godności kobiety i dziecka, oparte na wykorzystywaniu materialnych potrzeb matki".

Ojciec Święty wyraził wieloletnie nauczanie Kościoła i nie był to pierwszy raz, kiedy zwrócił uwagę na kwestię macierzyństwa zastępczego, wspominając o tym w przemówieniu do ekspertów ds. płodności w zeszłym roku, mówiąc, że "niewłaściwe jest (...) uciekanie się do praktyki rodzicielstwa zastępczego".

Tym razem jednak jego słowa wzbudziły większe zainteresowanie, ponieważ wezwał on społeczność międzynarodową do "powszechnego zakazania tej praktyki".

Potępienie papieża Franciszka dotknęło zwolenników macierzyństwa zastępczego w Stanach Zjednoczonych, podczas gdy przeciwnicy zostali przez niego zachęceni. Nie wiadomo jednak, jaki wpływ będą miały słowa papieża.

CZYTAJ RÓWNEŻ: Apel dorosłych urodzonych z surogacji  

Czym jest macierzyństwo zastępcze?

Macierzyństwo zastępcze to umowa między dorosłymi, na mocy której kobieta (zwana surogatką) nosi i rodzi dziecko w imieniu pary (zwanej zamierzonymi rodzicami) lub osoby samotnej.

Niepłodność jest typowym czynnikiem motywującym. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że około jedna na sześć osób w ciągu swojego życia doświadcza niepłodności, którą agencja definiuje jako "niemożność zajścia w ciążę po 12 miesiącach lub więcej regularnych stosunków seksualnych bez zabezpieczenia".

Niepłodne pary, które chcą mieć dziecko, mogą je adoptować. Niektórzy jednak nie chcą adopcji ze względu na koszty, trudności, czas i ryzyko, że nie dojdzie ona do skutku w ostatniej chwili. Wiele par preferuje również dziecko, które jest genetycznie spokrewnione z jednym lub obojgiem rodziców.

Podobnie jak adopcja, macierzyństwo zastępcze nie jest tanie. Może kosztować przyszłych rodziców ponad 100 000 dolarów. Zamierzeni rodzice przechodzą przez ten proces z umową zapewniającą, że dziecko będzie prawnie ich po urodzeniu.

Umowa wymaga zapłodnienia in vitro, w którym zapłodnienie odbywa się na szalce Petriego przy użyciu plemników mężczyzny do zapłodnienia komórki jajowej kobiety (in vitro to po łacinie "w szkle"). Preembrion (termin używany do opisania pierwszych 14 dni po zapłodnieniu komórki jajowej) jest następnie przeszczepiany do macicy surogatki.

Pierwotna metoda macierzyństwa zastępczego polegała na wykorzystaniu nasienia mężczyzny do zapłodnienia komórki jajowej nosicielki, która nie była jego żoną ani partnerką. Jest to obecnie znane jako "tradycyjne macierzyństwo zastępcze".

W kwietniu 1986 r. kobieta w Michigan urodziła dziecko, które nie było z nią genetycznie spokrewnione - poczęte w szalce Petriego przy użyciu plemników mężczyzny i komórki jajowej jego żony, a następnie przeszczepione do macicy surogatki, która nie była genetycznie spokrewniona z dzieckiem, które nosiła i urodziła. Metoda ta, obecnie znacznie bardziej powszechna, nazywana jest "macierzyństwem zastępczym".

Komercyjne macierzyństwo zastępcze jest nielegalne w wielu krajach Europy i Azji. Niektóre kraje, w tym Hiszpania, Portugalia, Włochy, Niemcy i Francja, również zakazują macierzyństwa zastępczego, nawet jeśli nie dochodzi do wymiany pieniędzy. W Stanach Zjednoczonych macierzyństwo zastępcze nie jest regulowane na szczeblu federalnym.

Co mówi Kościół?

Katechizm Kościoła katolickiego przyznaje, że niepłodne pary "bardzo cierpią" i zachęca do badań nad płodnością, ale potępia zarówno zapłodnienie in vitro, jak i macierzyństwo zastępcze.

Techniki używane do poczęcia dziecka poza łonem matki "oddzielają akt seksualny od aktu prokreacyjnego", stwierdza Katechizm (2376), dodając, że "akt, który powołuje dziecko do istnienia, nie jest już aktem, w którym dwie osoby oddają się sobie nawzajem".

W dokumencie Kongregacji Nauki Wiary z 1987 r. stwierdzono, że macierzyństwo zastępcze jest moralnie złe, ponieważ jest "sprzeczne z jednością małżeństwa i godnością prokreacji osoby ludzkiej" oraz podważa integralność rodziny.

Macierzyństwo zastępcze stanowi obiektywne niedopełnienie obowiązków miłości macierzyńskiej, wierności małżeńskiej i odpowiedzialnego macierzyństwa; uwłacza godności i prawu dziecka do bycia poczętym, noszonym w łonie matki, wydanym na świat i wychowanym przez własnych rodziców; wprowadza, ze szkodą dla rodzin, podział między elementami fizycznymi, psychologicznymi i moralnymi, które tworzą te rodziny

– czytamy w dokumencie.

Kościół sprzeciwia się również praktyce stosowanej w niektórych rodzinach zastępczych, polegającej na zapładnianiu większej liczby komórek jajowych niż jest to konieczne w przypadku niepowodzenia, przy czym niechciane komórki jajowe są zamrażane lub wyrzucane.

Ponieważ Kościół naucza, że zapłodnione ludzkie jajo jest istotą ludzką, odrzucanie embrionów lub preembrionów jest tym, co dokument nazywa "celowym niszczeniem istot ludzkich" i tworzy "dynamikę przemocy i dominacji".

Źródło: National Catholic Register, Pope’s Condemnation of Skyrocketing Surrogacy Market Touches a Nerve With Some, Encourages Others, Matthew McDonald, World January 22, 2024.