Losy wynalazcy nafty

Dwusetna rocznica urodzin naszego Rodaka, przypadająca w marcu bieżącego roku, stała się dla Parlamentu Rzeczypospolitej okazją do ustanowienia go Rokiem Ignacego Łukasiewicza.

Z ZADUSZNIK DO RZESZOWA

Rodzina państwa Łukasiewiczów mieszkała w Zadusznikach (obecnie położonych w granicach województwa podkarpackiego). W tym środowisku 8 lub 23 marca 1822 r. przyszedł na świat przyszły odkrywca (z powodu braku dostatecznej dokumentacji historycy nie są zgodni w kwestii konkretnej daty), który – jak mówi ustawa sejmowa – „złotymi zgłoskami zapisał się na kartach historii naszego narodu, jak i całego świata”.

Ojciec Ignacego był właścicielem lub dzierżawcą ziemskim. Łukasiewiczowie żyli prosto i skromnie, zmagając się z rozmaitymi problemami. Z dala od wielkich metropolii i „splendoru” zatłoczonych miast mały Ignacy dorastał w bogobojnej rodzinie o głęboko zakorzenionych tradycjach chrześcijańskich i patriotycznych.

Po sprzedaniu skromnej posiadłości jego rodzina przeprowadziła się do Rzeszowa. Powodem przeprowadzki była choroba ojca, a także lepsze możliwości edukacyjne dla synów Łukasiewiczów: Franciszka i Ignacego. Nauki w zakresie szkoły powszechnej (której współczesnym odpowiednikiem jest szkoła podstawowa) Ignacy pobierał w domu. Po ukończeniu tego etapu edukacji kontynuował kształcenie w rzeszowskim Gimnazjum Ojców Pijarów, które cechowało się ogromną dyscypliną. Skromne możliwości finansowe rodziny nie pozwoliły jednak na to, by Ignacy, jako młodszy z rodzeństwa, mógł ukończyć więcej niż cztery klasy. Nadszedł dla niego czas samodzielnego utrzymania i podjęcia pracy zarobkowej.

POWSTAŃCZY EPIZOD

Od 1836 r. był praktykantem aptekarskim w Łańcucie, a od 1841 r. podjął pracę w aptece Edwarda Hübla w Rzeszowie. Ignacy był człowiekiem bardzo starannym i odpowiedzialnym, cechującym się jednak dużą skrytością i małomównością.

W 1845 r. zaangażował się w działalność narodowowyzwoleńczą. Był jednym z najważniejszych inicjatorów zduszonego niemal natychmiast przez władze zaborcze powstania krakowskiego, za co w 1846 r. skazano go na karę więzienia. Od roku 1847 przebywał w więzieniu we Lwowie. Wypuszczony na wolność został zobligowany do stałego rezydowania w mieście oraz regularnego stawiennictwa w miejscowym sądzie, przydzielono mu także policyjny dozór.

Po tym trudnym etapie swojego życia porzucił działalność narodowowyzwoleńczą i całkowicie zaangażował się w pracę naukową. Dzięki wstawiennictwu Piotra Mikolascha, w którego aptece pracował, uzyskał pozwolenie na opuszczenie Lwowa i od 1850 r. kształcił się na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, gdzie działało studium farmaceutyczne. By móc utrzymać się, na drugim roku studiów, podjął pracę w fabryce ałunu. Po ukończeniu trzeciego semestru nauki wyjechał do Wiednia, gdzie ostatecznie otrzymał tytuł magistra farmacji.

PIERWSZA TRANSAKCJA NAFTOWA

Po powrocie ponownie zatrudnił się u Mikolascha, który polecił Łukasiewiczowi oraz jego koledze Janowi Zehowi badania nad ropą naftową. Pierwotnie młodzi badacze chcieli wykorzystać tę substancję do celów medycznych, co nie spotkało się z dużym zainteresowaniem. Jednak pod koniec 1852 r. jako pierwsi na świecie wydzielili naftę z ropy w skomplikowanym procesie destylacji frakcyjnej, uzyskując przy temperaturze 250 stopni Celsjusza preparat, który został następnie oddzielony od węglowodorów ciężkich i poddany rafinacji roztworem kwasu siarkowego.

W roku 1853 Łukasiewicz skonstruował pierwszą lampę naftową, która zaświeciła w witrynie aptecznej Mikolascha. Wkrótce okazało się, że wynalazek młodego aptekarza naprawdę ratuje ludzkie życie. Lampę wykorzystywano w lwowskim szpitalu przy operacjach w godzinach nocnych, gdy stan pacjenta nie dawał szans na przeżycie do świtu. Tenże lwowski szpital jako pierwszy na świecie dokonał transakcji naftowej, zakupując pięćset kilogramów nafty, by oświetlić swoje sale.

Wkrótce Ignacy Łukasiewicz przeniósł się do Gorlic, gdzie znajdowały się większe złoża ropy. Tam oddał się bez reszty swoim zainteresowaniom. W Gorlicach w 1854 r. zapłonęła pierwsza na świecie uliczna lampa naftowa. W 1857 r. poślubił Honoratę Stacherską i wraz z nią przeprowadził się do Jasła. W 1861 r. małżonkowie przeprowadzili się do Polanki koło Krosna. Łukasiewicz zaangażował się w działalność polityczną od 1868 r. na szczeblu powiatowym, a od 1876 r. w Sejmie Krajowym. Wynalazca zmarł w wieku 60 lat, 6 stycznia 1882 r. w swoim pałacyku w Chorkówce, gdzie u boku małżonki spędził ostatnie lata życia

WIERZĄCY NAUKOWIEC

Jego życiorys stał się inspiracją dla wielu monografii, dociekań, badań, a także filmów. Ignacy Łukasiewicz może być także wzorem człowieka wiary. Był bardzo oddany sprawom Bożym, publicznie przyznawał się do swojej wiary. Z chęcią rozdawał naftę po okolicznych kościołach i klasztorach. W pałacyku urządził kaplicę dla miejscowej ludności. Zakładał szkoły i ochronki, udzielał schronienia emigrantom, weteranom powstań narodowych. Wspierał każdego, kto prosił go o pomoc. Za działalność charytatywną otrzymał z rąk bł. Piusa IX tytuł szambelana papieskiego i Order Świętego Grzegorza.

Duchowość Łukasiewicza połączona z umiłowaniem Ojczyzny wyrażała się także w tym, że tworzył wiersze o charakterze religijnym i patriotycznym oraz modlitwy.

Dzięki głębokiej wierze, ciężkiej pracy i niezwykłym zdolnościom Ignacy Łukasiewicz zasłużył sobie na pamięć przyszłych pokoleń.