CBOS: nadal połowa Polaków dobrze ocenia politykę wobec rodziny

Zgodnie z założeniem obecnego rządu, program Rodzina500+ to „główny instrument polityki rodzinnej realizujący trzy główne cele: poprawa sytuacji demograficznej, redukcja ubóstwa wśród najmłodszych, inwestycja w rodzinę”. Dlatego - jak zaznacza CBOS - stał się on „wizytówką” rządów Prawa i Sprawiedliwości oraz jednym z głównych źródeł politycznej wiarygodności i sukcesów wyborczych tej partii.

Wprowadzenie programu Rodzina 500+ diametralnie zmieniło postrzeganie polityki państwa wobec rodziny. W badaniach CBOS, realizowanych od 1996 do 2013 roku, działania państwa wobec rodziny oceniane były jako dostateczne lub nawet niedostateczne. Blisko rok po wprowadzeniu programu Rodzina 500+ politykę państwa wobec rodziny dobrze lub bardzo dobrze oceniała ponad połowa ankietowanych (52 proc.).

Początkowo świadczenie wychowawcze z programu przysługiwało od drugiego dziecka w rodzinie lub na każde dziecko w przypadku rodzin o niskich dochodach; od 1 lipca 2019 roku jest w pełni powszechne, a już w marcu 2019 roku, po zapowiedzi rozszerzenia programu na każde dziecko (i innych propozycjach, które znalazły się w tzw. Nowej Piątce Prawa i Sprawiedliwości), odsetek pozytywnych ocen polityki rodzinnej był rekordowo wysoki, sięgając 62 proc.

Obecne opinie o polityce rządu wobec rodziny są już mniej entuzjastyczne, choć nadal dobre. Podobnie jak w latach 2017–2018 blisko połowa dorosłych Polaków (49 proc.) dobrze ocenia politykę wobec rodziny. Przybyło natomiast osób oceniających ją jako niedostateczną (z 7 proc. w marcu 2019 roku do 17 proc. w lutym 2021).

Postrzeganie polityki państwa wobec rodziny zależy w głównej mierze od poglądów politycznych i szerzej – orientacji światopoglądowej. Działania na rzecz rodziny podejmowane przez państwo doceniają przede wszystkim osoby deklarujące poglądy prawicowe (33 proc. ocenia je bardzo dobrze, 41 proc. - dobrze). Z wyraźnie większą rezerwą przyjmują je badani identyfikujący się z lewicą (42 proc. działania rządu uważa za dostateczne, 31 proc. - za niedostateczne). W elektoratach program Rodzina 500+ najczęściej popierają zwolennicy Prawa i Sprawiedliwości (i partii koalicyjnych), rzadziej sympatycy opozycji.

Zadowoleniu z polityki państwa wobec rodziny sprzyja także religijność – częsty udział w praktykach religijnych. Opinie na ten temat różnicują także podstawowe charakterystyki społeczno-demograficzne respondentów.

Lepiej niż przeciętnie politykę państwa wobec rodziny oceniają osoby w wieku 55+, ankietowani z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym, badani o miesięcznych dochodach per capita poniżej 2000 zł oraz mieszkańcy wsi. Najbardziej krytyczni są ludzie młodzi (zwłaszcza poniżej 25 roku życia), osoby najlepiej wykształcone i sytuowane, mieszkańcy miast liczących co najmniej 500 tys. ludności.

Po blisko pięciu latach realizacji programu Rodzina 500+ postrzeganie jego społecznych skutków nie zmieniło się znacząco. Badani najczęściej zauważają pozytywny wpływ programu na budżety gospodarstw domowych z dziećmi – możliwość swobodniejszego gospodarowania pieniędzmi przez rodziny otrzymujące świadczenie wychowawcze.

Jeszcze przed wejściem w życie programu wyrażano obawy co do jego możliwego negatywnego wpływu na rynek pracy poprzez dezaktywizację zawodową kobiet. Według własnych deklaracji ogółem 16 proc. respondentów zetknęło się w swoim otoczeniu z przypadkami rezygnacji matki lub ojca z pracy zawodowej w związku z otrzymywaniem świadczenia wychowawczego.

Ogółem nieco więcej niż co dziesiąty badany (11 proc.) zauważa pronatalistyczny efekt programu i deklaruje, że zna osobiście przypadek lub przypadki, w których wprowadzenie świadczenia wychowawczego wpłynęło na podjęcie lub przyspieszenie decyzji o pierwszym lub kolejnym dziecku.

Szczególnie interesujące wydaje się postrzeganie skutków programu Rodzina 500+ przez jego beneficjentów. Jeszcze częściej niż ogół ankietowanych zauważają oni pozytywne efekty programu, przede wszystkim poprawę poziom życia. Stosunkowo często zauważają pronatalistyczny rezultat programu – podejmowanie lub przyspieszanie decyzji o pierwszym lub kolejnym dziecku.

Mimo pandemii i zwiększonych wydatków publicznych, m.in. na pomoc firmom i pracownikom dotkniętym skutkami ograniczeń, o kontynuacji programu w przyszłości przekonana jest ponad połowa (52 proc.) dorosłych Polaków.

Ocena perspektyw programu zależy przed wszystkim od orientacji politycznej. Na długofalowe wsparcie rodzin liczą przede wszystkim osoby deklarujące prawicowe poglądy polityczne (65 proc.) oraz wyborcy Prawa i Sprawiedliwości (73 proc.).

Badanie przeprowadzono na reprezentatywnej próbie pełnoletnich mieszkańców Polski.