Świątynia w Drelowie
– Mam wielkie zobowiązanie wobec tego miejsca. W moim domu często mówiło się o męczennikach. Dziadek opowiadał o nich. Moja prababcia podczas obrony była przed kościołem w Drelowie. Opowiadano, że jako mała dziewczynka przyniosła w pudełku piasek, żeby sypać w oczy kozakom. Wszyscy chcieli bronić kościoła. Ile razy przychodziłem do kościoła, miałem świadomość, że chodzę po ziemi zroszonej krwią – mówi ks. prałat Mieczysław Stefaniuk.
W sali poświęconej unitom w parafii znajduje się niezwykła pamiątka – wybity w 1876 r. w Paryżu medal ku uczczeniu męczenników, z nazwami trzech miejscowości: Drelowa, Pratulina i Polubicz.
KOŚCIÓŁ PODZIEMNY
Według szacunków dr. Tadeusza Krawczaka 80 proc. unickich parafii zapisało się męczeństwem w obronie wiary. Unici przez 25 lat stawiali opór w obronie wiary, a ostatni polegli w 1918 r. Po 1875 r. unickie cerkwie zajmowali prawosławni. Powszechną praktyką stało się organizowanie przez unitów życia religijnego w podziemiu, najczęściej w prywatnych domach, a nawet lasach.– Kapłanom katolickim zabraniano udzielania im sakramentów w kościołach. W tej sytuacji jezuici z Krakowa i księża diecezjalni głównie z okolicznych diecezji – ówczesnej janowskiej – przybywali potajemnie na umówione miejsce. Udzielali sakramentów spowiedzi, chrztu, błogosławili małżonków, odprawiali Mszę Świętą, wystawiali Najświętszy Sakrament. Taka posługa dla dużej grupy odbywała się podczas jednej nocy co pół roku, rok czasem co dwa lata – opowiada ks. Oponowicz. W pratulińskim kościele znajduje się obraz przedstawiający taką scenę.
Jednym z miejsc, gdzie spotykali się potajemnie unici, był Horodek – oddalony ok. 1 km od drelowskiej świątyni, umiejscowiony w leśnym ustroniu z kościołem – miejscem kultu pustelnika Onufrego.
Sytuację unitów zmienił w 1905 r. tzw. Ukaz Tolerancyjny, w którym car zezwalał unitom zapisać się do Kościoła katolickiego obrządku łacińskiego albo do kościoła prawosławnego. W latach 1905-1906 na obrządek łaciński oficjalnie przepisało się ponad 250 tys. byłych unitów.
Pierwszy biskup diecezji janowskiej ks. Henryk Przeździecki za zgodą Stolicy Apostolskiej oraz we współudziale biskupów łacińskich Wilna i Pińska podjął starania o odrodzenie Kościoła greckokatolickiego w ramach tzw. Neounii. W rezultacie pod koniec 1927 r. funkcjonowało 14 parafii neounickich skupiających ok. 20 tys. wiernych z 28 duchownymi. W 1939 r. było już 47 parafii neounickich.
Zaraz po II wojnie światowej miejscowych neounitów spotkał los wszystkich objętych przesiedleńczą akcją „Wisła” na ziemie zachodnie. Cerkwie przejął kościół prawosławny. Jedynie w Kostomłotach został ks. Przyłucki, który wegetując w ekstremalnie trudnych warunkach, bohatersko czekał na powrót swoich parafian. Nie zawiódł się. Większość z nich powróciła w rodzinne strony pod koniec lat 60. i na początku 70.
Unici dali przykład, że wiara to skarb, za który są gotowi zapłacić każdą cenę. To im za wierność Stolicy Apostolskiej w czasach prześladowań dziękował Jan Paweł II, kiedy w 1999 r. odwiedzał diecezję siedlecką.
DOJAZD DO MIEJSC MĘCZENNIKÓW PODLASKICH
Trasą na Terespol, do Drelowa – zjazd w kierunku Międzyrzecza Podlaskiego, do Pratulina – zjazd przed Terespolem w lewo, do Kostomłotów – zjazd przed Terespolem w prawo w kierunku Kodnia.
 | Irena Świerdzewska |
Co? Gdzie? Kiedy?
