Jak wynika z raportu Ordo Iuris, z funduszy norweskich dofinansowywano projekty, które stoją w sprzeczności z wartościami zapisanymi w polskiej konstytucji, jak wolność sumienia i wyznania, prawo do publicznego wyrażania poglądów religijnych, prawnej ochrony rodziny i małżeństwa. Fundacja na Rzecz Różnorodności Polisfera otrzymała 221,6 tys. zł na działania zmierzające do ograniczenia lekcji religii w szkołach publicznych. Na podobny cel dofinansowanie otrzymała także Fundacja Wolność od Religii. Do jednej z organizacji przekazano też środki na in vitro – Stowarzyszenie na Rzecz Leczenia Niepłodności i Wspierania Adopcji Nasz Bocian otrzymało prawie 245 tys. zł.
Większość środków Fundacja Batorego skierowała do organizacji warszawskich. Wsparcie otrzymało 245 organizacji w Warszawie, na niemal połowę z 620 projektów. W najuboższych regionach pomoc otrzymały nieliczne organizacje. W województwie podkarpackim dofinansowano zaledwie dziesięć inicjatyw, w lubuskim – siedem, w opolskim – pięć, w świętokrzyskim – cztery.
Batory do wymiany?
Przeciwko takiemu podziałowi środków zaprotestowało oficjalnie 50 organizacji, podpisując się pod listem skierowanym w kwietniu do przedstawicieli rządu, ministerstwa rozwoju, kancelarii prezydenta oraz premiera i do ambasady norweskiej.
– Kierowanie przeważającej części funduszy do wąskiej grupy beneficjentów jest nie tylko sprzeczne z zasadą pluralizmu, ale także szkodliwe dla rozwoju całego sektora organizacji pozarządowych, i tym samym hamuje rozwój społeczeństwa obywatelskiego – uzasadnia Kamil Rybikowski z Konfederacji Inicjatyw Pozarządowych RP, która jest inicjatorem listu.
Środki nie wspierały w Polsce organizacji pozarządowych
budujących społeczeństwo obywatelskie
ani nie trafiały do najuboższych regionów
Stowarzyszenie Odra-Niemen z siedzibą we Wrocławiu i oddziałami w Poznaniu, Lublinie, Białymstoku, Krakowie, działa od 10 lat. Jako główny cel stawia sobie rozwijanie inicjatyw i projektów kresowych, polonijnych, historycznych i edukacyjnych. – Fundusze norweskie przez całe lata były zmonopolizowane przez pewien stały, niezmienny system finansowania, ale też i przez operatora. Nie spowodowały wielkiego rozwoju w III sektorze – mówi Ilona Gosiewska, prezes stowarzyszenia.
Dlaczego jednak fundusze pracowały w Polsce w taki sposób? Jak informuje nas ministerstwo infrastruktury, Fundacja im. Stefana Batorego w partnerstwie z Polską Fundacją Dzieci i Młodzieży zarządzała zakończonym już programem „Obywatele dla demokracji”, finansowanym ze środków MF EOG, w imieniu Biura Mechanizmów Finansowych w Brukseli (BMF). To właśnie biuro wydawało zarządzenia, monitorowało i kontrolowało wykorzystywanie środków w Polsce. Wszystkie zadania zarządcze, monitorujące czy kontrolne dla programu były realizowane przez BMF.
Stoimy właśnie przed kolejnym rozdaniem funduszy norweskich i MF EOG na lata 2014-2021. Polska znowu ma być większym beneficjentem wsparcia – z 809,3 mln euro na fundusz organizacji pozarządowych będzie przeznaczonych 5 proc., czyli ok. 40 mln euro.
Polski rząd zdecydował o zmianie operatora środków przeznaczonych na rozwój społeczeństwa obywatelskiego. Do tego celu powołano Narodowe Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, co spowodowało gwałtowne reakcje strony norweskiej, włącznie z zapowiedzią zatrzymania wypłaty środków.
Jak zapewnia ministerstwo rozwoju, w ramach trzeciej edycji MF EOG i NMF wysokość sum przeznaczonych na wsparcie została uregulowana w umowach zawartych przez Norwegię, Islandię i Liechtenstein z Unią Europejską 3 maja 2016 r. Nie przewiduje się obniżenia puli środków dostępnych dla Polski.
Co? Gdzie? Kiedy?
