Po co nam relikwie?

Jaki jest związek pomiędzy powszechnym zmartwychwstaniem ciał a czczeniem przez Kościół relikwii świętych i błogosławionych?

Powszechne zmartwychwstanie ciał do życia wiecznego w stanie szczęśliwości lub potępienia nastąpi w momencie paruzji, gdy Chrystus przyjdzie ponownie na końcu czasów sądzić żywych i umarłych. Od czasów starożytnych dochodziło do translatio (przeniesienie) relikwii świętych, które poprzedzało elevatio (wyjęcie ciała z grobu), a następnie depositio (złożenie w specjalnej wnęce pod ołtarzem – sepulcrum). Bazyliki powstawały w miejscach kultu czy złożenia do grobu męczenników, którzy byli otaczani powszechną czcią wiernych. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa nie przeprowadzano procesów kanonizacyjnych czy beatyfikacyjnych. O świętości życia decydowało powszechne przekonanie wiernych, tak zwany zmysł wiary ludu wiernego, i kult, który rozwijał się spontanicznie wokół danego męczennika. W Afryce Północnej w III wieku budowano w miejscach świętych martyriony, upamiętniające akty męczeństwa, gdzie sprawowano również Eucharystie. Stolica Apostolska zaczęła przeprowadzać oficjalne procesy beatyfikacyjne i kanonizacyjne dopiero na przełomie X i XI wieku, gdy coraz częściej w ogłaszaniu świętych brali udział papieże. W 1234 roku na mocy Dekretałów Grzegorza IX prawo kanonizacji, czyli wprowadzenia nowego kultu w całym Kościele, zostało formalnie zastrzeżone tylko dla Ojca Świętego.

Czym różnią się poszczególne stopnie relikwii?

Nie funkcjonuje już podział na relikwie I, II, III stopnia. Nowa Instrukcja Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych o relikwiach z 8 grudnia 2017 roku, podpisana przez kard. Angelo Amato, prefekta Kongregacji, pod pojęciem relikwii rozumie małe fragmenty ciała błogosławionych i świętych oraz przedmioty, które znajdowały się w bezpośrednim kontakcie z osobą wyniesioną na ołtarze. Nie jest dozwolone rozczłonkowanie ciała, z wyjątkiem sytuacji, w której biskup otrzymał zgodę Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych na opakowanie relikwii.

Dokument zaznacza, że sakramentalia powinno się przechowywać i otaczać szacunkiem w duchu religijnym, unikając wszelkich form zabobonnych i pozoru handlu. W przypadku zbliżającej się kanonizacji błogosławionego lub beatyfikacji osoby zmarłej w opinii świętości, albo z innych uzasadnionych powodów, można przystąpić według zaleceń eksperta z zakresu anatomii do pobrania niektórych małych części lub fragmentów ciała, które zostały już oddzielone. Cząstki powinny zostać przekazane przez biskupa lub delegata biskupiego postulatorowi procesu w celu opakowania i sporządzenia certyfikatu relikwii. Hierarcha decyduje o miejscu przechowywania sakramentaliów.

Jakie znaczenie ma główna relikwia Zmartwychwstania – Grób Pański?

To jest bardzo zaskakująca relikwia, dlatego że właściwie dowodem jest nieobecność. Podczas badań prowadzonych przy okazji konserwacji Grobu Pańskiego w Jerozolimie dotarto do miejsca bezpośredniego złożenia ciała Chrystusa. Na świadectwie pustego grobu opiera się także dojrzewanie do wiary. Na kartach Ewangelii Chrystus zapowiadał apostołom swoje Zmartwychwstanie. Dysponujemy relacjami o złożeniu do grobu i chrystofaniach, czyli wielokrotnym ukazywaniu się Jezusa po Zmartwychwstaniu.

Dlaczego to dzięki relikwiom zwiniętych płócien z grobu św. Jan „ujrzał i uwierzył”?

Tę scenę ewangeliczną należy dokładnie przeczytać i właściwie zinterpretować. Św. Maria Magdalena przychodzi do św. Piotra i św. Jana i mówi, że zabrano Pana z grobu i nie wiemy, gdzie Go położono. Nie wspomina o Zmartwychwstaniu, ale o zabraniu ciała. Na te słowa rozpoczyna się bieg św. Jana i św. Piotra do grobu. Określenie św. Jana, że wszedł i uwierzył, jest zrozumiałe w kontekście kolejnego zdania: o tym, że uczniowie do tej pory nie rozumieli jeszcze słów, że Jezus powstanie z martwych.

Są dwa dominujące wyjaśnienia biblistów odnoszące się do znaczenia szat pogrzebowych pozostawionych w grobie. Pierwsza podkreśla, że rozłożenie płócien i oddzielne umiejscowienie zwiniętej chusty utwierdziły św. Jana w tym, że ciało Chrystusa nie mogło być wykradzione. Druga odwołuje się do niezwykłej pozycji płócien: bandaże leżały płasko, tak jakby Ciało je opuściło, wręcz wyparowało. Obok leżała chusta, bez rozwiązywania, w niezmienionej pozycji – takiej, jaką miała, gdy Ciało jeszcze się pod nią znajdowało. Uczeń zobaczył coś na kształt nienaruszonego kokonu.

Wiara w Zmartwychwstanie to nie jest tylko problem posiadania pewnego przekonania i wiedzy, ale również otrzymanie łaski wiary, która wiąże się z dotknięciem tajemnicy. Nie da się nadprzyrodzonej łaski wiary wydedukować tylko i wyłącznie racjonalnie. Doktor mistyczny św. Jan od Krzyża wskazuje na poznawanie Boga przez miłość, czego doskonałym przykładem jest także polska mistyczka św. Faustyna Kowalska, która ukończyła tylko trzy klasy szkoły podstawowej.