– Kim jest pacjent po COVID-19? Może to być osoba, która była poddawana przez kilka tygodni wentylacji mechanicznej na oddziale intensywnej terapii, w bardzo ciężkim stanie ogólnym, u której obniżona siła mięśniowa czy powikłania neurologiczne powodują ograniczenia w zakresie samodzielnego poruszania się. Tacy pacjenci, po krytycznym przebiegu COVID-19, powinni mieć dostęp do rehabilitacji stacjonarnej, prowadzonej w specjalnych ośrodkach. Drugą grupą są pacjenci sprawni, samodzielni, ale zmagający się z przewlekłym zmęczeniem lub nietolerancją wysiłku fizycznego. Im należałoby umożliwić korzystanie z fizjoterapii ambulatoryjnej, dostępnej w jak najbliższej okolicy. Jest też grupa pacjentów, którzy będą wymagali fizjoterapii prowadzonej w środowisku domowym. Taka forma realizacji fizjoterapii powinna być proponowana osobom z ograniczeniami w zakresie poruszania się, dla których dotarcie do przychodni lub gabinetu fizjoterapii jest bardzo trudne – tłumaczy dr Anna Pyszora, doradca prezesa Krajowej Izby Fizjoterapeutów ds. fizjoterapii chorych z COVID-19.
Nieodłączną częścią pracy fizjoterapeuty z osobą, która przeszła zakażenie koronawirusem, jest edukacja. – Oprócz tego, że badamy pacjentów, oceniamy ich objawy i tolerancję wysiłku fizycznego, opracowujemy programy ćwiczeń, musimy także przekazać informację na temat tego, czego mogą się spodziewać w związku z przebyciem COVID-19. Przebycie ciężkiej infekcji wirusowej mimo wycofania objawów występujących w fazie ostrej odciska pewne piętno na organizmie – wyjaśnia ekspert w dziedzinie fizjoterapii.
Dlatego jeżeli chcemy wrócić do formy, najlepiej działać etapami. Stopniowe włączanie określonych aktywności, zadań i obowiązków zwiększa nasze szanse na powrót do pełnej sprawności. Zbyt szybki powrót do pracy i aktywności na poziomie sprzed zachorowania może wydłużyć cały okres powrotu do formy. Trzeba dać sobie czas i pozwolić na nieco dłuższą rekonwalescencję, by na dobre wrócić do normalnego funkcjonowania.
Cenną pomocą w samodzielnej rehabilitacji po przebyciu COVID-19 może być poradnik, który powstał dzięki współpracy Krajowej Izby Fizjoterapeutów i ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), dostępny na stronie www.fizjoterapiaporusza.pl. Wątpliwości co do konkretnych ćwiczeń pomogą rozwiać filmy instruktażowe. Choć ta forma nie zastąpi indywidualnej fizjoterapii, w pewnych okolicznościach może okazać się bardzo pomocna, a niekiedy wystarczająca.
GDZIE SZUKAĆ POMOCY?
Jednym z ośrodków, które wyspecjalizowały się w rehabilitacji postcovidowej, jest Szpital Specjalistyczny MSWiA im. św. Jana Pawła II w Głuchołazach. 1 września 2020 r. ruszył tam program pilotażowy, który pozwala na kompleksową rehabilitację 120 pacjentów jednocześnie. Pobyt rozpoczyna się od badań, na podstawie których pacjent kwalifikowany jest do odpowiedniej grupy i modułu terapii. Trzytygodniowy okres rehabilitacji kończy się ponownymi badaniami, w celu sprawdzenia uzyskanych efektów. Do tej pory z pomocy głuchołaskiego szpitala skorzystało już ponad 700 osób, a według szacunków ponad 90 proc. odczuło znaczącą poprawę zdrowia.
– Okazuje się, że jest niewielu pacjentów, którzy po przebyciu COVID-19 cierpieliby na pojedyncze schorzenia. Z reguły jest to grupa różnych schorzeń. Dlatego pacjenci powinni przechodzić rehabilitację kardiologiczno-pulmonologiczną, z możliwością rozszerzenia jej o rehabilitację ogólnoustrojową, neurologiczną czy terapię psychiatryczną – w zależności od potrzeb. W tej chwili doliczyliśmy się ponad pięćdziesięciu różnego rodzaju schorzeń i okazuje się, że kolejne odmiany wirusów niosą za sobą kolejne odmiany schorzeń postcovidowych. Po brytyjskiej odmianie koronawirusa pojawia się więcej problemów zakrzepowych, ale też problemy skórne – różnego rodzaju wysypki, których wcześniej nie obserwowaliśmy – zwraca uwagę Mariusz Grochowski, dyrektor placówki. Dodaje również, że rehabilitacja nie może kończyć się po trzech tygodniach. Pacjenci, którzy wracają do domu, dostają konkretne zalecenia co do ćwiczeń i trybu życia. Rehabilitacją jest każdy ruch, dlatego po powrocie do domu nie można usiąść wygodnie w fotelu, ale trzeba aktywnie spędzać czas, by osiągnąć stan sprzed choroby.
Kompleksowe rozwiązanie dla pacjentów, którzy przeszli COVID-19, przygotowuje Narodowy Fundusz Zdrowia. Program rehabilitacji, trwający od 2 do 6 tygodni, finansowany ze środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 oraz budżetu państwa, obejmie różne zabiegi, w tym kinezyterapię, inhalacje, masaż czy wspomaganie rehabilitacyjne w wychodzeniu ze schorzeń współistniejących. Skierowanie do udziału będzie mógł wystawić każdy lekarz mający umowę z NFZ, a pierwsze listy placówek świadczących rehabilitację postcovidową ukazały się już m.in. na stronie warszawskiego i dolnośląskiego Oddziału NFZ.
Najbliższe miesiące nie będą łatwe dla polskiej medycyny. Szczególnej troski w kolejnych miesiącach będą wymagali pacjenci z innymi chorobami, wciąż mamy osoby hospitalizowane w związku z COVID-19, a pojawiają się nowi chorzy z powikłaniami należącymi do zespołu postcovidowego. Jeżeli liczba tych ostatnich będzie zwiększała się w szybkim tempie, nadwyrężony już system opieki zdrowotnej może tego nie wytrzymać.
Co? Gdzie? Kiedy?
