Hollywoodzka wysokobudżetowa produkcja „Przyrzeczenie” nie jest pierwszym filmem fabularnym o dokonanym przez armię turecką w 1915 r. ludobójstwie Ormian.
W roku 2002 wybitny kanadyjski reżyser ormiańskiego pochodzenia Atom Egoyan zrealizował utwór „Ararat” (tytuł nawiązuje do świętej góry Ormian), który wywołał poruszenie na międzynarodowych festiwalach. Przed dwoma laty odbyła się premiera międzynarodowej koprodukcji „Rana”, autorstwa niemieckiego reżysera tureckiego pochodzenia Faitha Akina. Filmy te nie były w Polsce dystrybuowane w kinach. Na Zachodzie spotkały się natomiast z atakami tureckich kręgów nacjonalistycznych oraz pewnym niezrozumieniem międzynarodowych mediów. Opór związany z przypominaniem prawdy o ludobójstwie Ormian spowodowany jest od lat nie tylko presją władz tureckich, lecz przede wszystkim podtrzymywaną stale doktryną o wyjątkowości Holocaustu. Niemniej męczeństwo Ormian, najstarszego chrześcijańskiego narodu na świecie, podobnie jak inne ludobójstwa i zbrodnie wojenne XIX i XX w., jest powoli uznawane przez kolejne rządy i parlamenty, także w Polsce. Sprzyjają temu wspomniane filmy. W Polsce zbrodnia ta została uwieczniona w „Przedwiośniu” Stefana Żeromskiego.
„Przyrzeczenie” zostało zrealizowane w formie historycznego kina epickiego. Autorzy posłużyli się tradycyjną narracją i dramaturgią, przypominającą wypróbowane wzory hollywoodzkie. Ciekawie odtworzone zostały realia tureckie początków XX w. Zwraca także uwagę staranna rekonstrukcja scenografii i kostiumów. Akcja z pogranicza wielkiej historycznej tragedii, przypominającej miejscami epopeje biblijne, połączona tu została z wątkami sensacyjnymi i melodramatycznymi. Zamieszkujący na tureckiej prowincji młody Ormianin Michael po przyjeździe do Istambułu na studia medyczne zamieszkuje u stryja, zamożnego kupca. Zaprzyjaźnia się z tureckim kolegą ze studiów oraz amerykańskim korespondentem Chrisem i jego przyjaciółką, piękną Ormianką Aną. Po wybuchu wojny władze tureckie i dowództwo armii, sprzymierzonej z Niemcami, przystępują do czystek etnicznych. Michael, jego rodzina i Ana doświadczają gehenny: marszów śmierci i walk z oddziałami tureckimi. Czy pozostaną przy życiu?
Można zarzucić „Przyrzeczeniu” pewną ckliwość w stylu tradycyjnie hollywoodzkim. Nie da się jednak zaprzeczyć, że jest to film ważny od strony historycznej i edukacyjnej.
„Przyrzeczenie” („The Promise”), USA, 2017. Reżyseria: Terry George. Wykonawcy: Christian Bale, Oscar Isaac, Charlotte le Bon, Jean Reno i inni. Dystrybucja: Monolith Films
Co? Gdzie? Kiedy?
