Emmanuel - z nami Bóg

Wśród prorockich określeń Zbawiciela wymieniane jest imię Emmanuel. Co ono oznacza?

To imię pochodzi z języka hebrajskiego, w którym wyrażenie „Immanu-El” – „Z nami Bóg” – jest wyrazem wiary, a z czasem stało się imieniem wyczekiwanego wysłannika Boga. Po raz pierwszy pojawia się w Księdze Izajasza jako znak, że jest obrońcą swego ludu i będzie go chronił. To przesądza, że w swoim życiu Izraelici nigdy nie są sami. To samo przeświadczenie towarzyszy chrześcijanom jako wyznawcom jedynego Boga. Bóg nie jest Bogiem filozofów, nie jest kimś z zaświatów, dalekim, obcym i nieczułym na ludzkie sprawy. Przeciwnie – Bóg jest osobą, jest obecny w dziejach ludzkości i w losach każdego człowieka. Boża obecność, co istotne i wręcz paradoksalne, wychodzi naprzeciw goszczącej w sercu człowieka cnocie nadziei. Dlatego imię Emmanuel jest znakiem nadziei i potwierdzeniem pewności, że Bóg jest zawsze po stronie tych, którzy Go wyznają i Mu ufają.

Czyli niesie ono w sobie pragnienie wspólnoty człowieka z Bogiem?

Oczywiście, i nie chodzi jedynie o teoretyczne przekonanie o istnieniu Boga czy tylko o wiarę w Boga, bo czasem niewiele z niej może wynikać. Chodzi o pewność, że w naszym życiu i poczynaniach, zwłaszcza w tym, co najtrudniejsze, nie jesteśmy skazani na samych siebie. Wspomaga nas moc Boga oraz Jego mądrość i miłość, dzięki którym nasze życie staje się bogatsze, a przede wszystkim osadzone na pewniejszym, bo solidnym i trwałym fundamencie.

W jaki sposób w Starym Testamencie wyrażała się tęsknota człowieka za Bogiem?

Jej liczne przejawy zachowały się przede wszystkim w psalmach, które są księgą modlitwy biblijnego Izraela. W modlitwie, która jest rozmową z Bogiem, bardzo często powtarzało się wołanie, żeby Bóg dał poznać swoją obecność, wszedł w ludzkie życie oraz udzielił wsparcia, kiedy pojawią się trudności, dylematy i rozterki. Starotestamentowy człowiek chciał mieć pewność, że wiara w Boga i zawierzenie Bogu pomogą mu wypełnić pustkę, pokonać samotność i otrzymać pomoc w przeciwnościach, z którymi się zmagał.

Psalmy to bardzo piękna księga starotestamentowej modlitwy, a także modlitwy Kościoła, ponieważ są one stale obecne w liturgii mszalnej i modlitwie brewiarzowej. Ludzie wierzący chętnie po nie sięgają. Od dawna mamy przekłady psalmów Jana Kochanowskiego dokonane piękną staropolszczyzną. We wszystkich psalmach odczuwa się wielką tęsknotę za Bogiem i pragnienie, by towarzyszył On naszemu życiu.

Ewangelia według św. Mateusza przytacza słowa Izajasza, że Panna pocznie i porodzi Syna, któremu nada imię Emmanuel. Dlaczego więc narodzone w Betlejem Dziecię otrzymuje imię Jezus?

Imię Emmanuel ma znaczenie symboliczne, wyrażające potrzebę i nadzieję na obecność Boga z nami. W Jezusie Bóg „z nami” stał się najpełniej widoczny. Jezus to imię własne Syna Maryi. Ono też ma znaczenie teoforyczne, czyli takie, które zawiera w sobie pierwiastek imienia Bożego. Jezus to grecki, a potem łaciński i polski odpowiednik hebrajskiego Jehoszua, skróconego do formy Jeszua. W dosłownym tłumaczeniu na język polski znaczy „Jahwe zbawia/ocala”, lecz unikając wymawiania świętego Imienia Boga, mówimy „Pan zbawia/ocala”. Zbawienie, czyli ocalenie z niewoli grzechu, które przyniósł Jezus Chrystus, jest najbardziej wyrazistym potwierdzeniem tego, że Bóg jest z nami. Nawet więcej – Bóg stał się jednym z nas! Bóg stał się człowiekiem – oto niezwykła tajemnica, której głębi i sensu wciąż na nowo docieka każde pokolenie chrześcijan. Chociaż minęły ponad dwa tysiące lat od narodzenia Jezusa, każde pokolenie staje zadziwione wobec niezwykłej tajemnicy o „słabości” Boga, który objawił swoją moc we wcieleniu Syna Bożego, czyli w tym, że Syn Boży stał się człowiekiem.

Rodzi się Emmanuel – co z tego wynika dla ludzi Nowego Przymierza?

Pierwszą osobą, która przeszła od nadziei starotestamentowej do nadziei chrześcijańskiej, była Maryja. Ona doświadczyła prawdy „z nami Bóg” w sposób najbardziej osobisty, wręcz intymny, przez to, że stała się Matką Syna Bożego. Nie wiemy, jak przeżywała tę tajemnicę. Możemy tylko próbować po ludzku, do pewnych granic, wyobrazić to sobie. W tajemnicę Emmanuela został również bardzo wcześnie wprowadzony Józef, o czym opowiada Ewangelia według św. Mateusza. Krewna Maryi Elżbieta, pasterze, którzy przybyli do Betlejem, byli wśród następnych osób, które doświadczyły niezwykłej obecności Boga. Na jej dalsze odkrywanie trzeba było czekać do czasu rozpoczęcia działalności publicznej Jezusa. Wobec grona dwunastu apostołów i najbliższego otoczenia Jezus stopniowo odkrywał swoją tożsamość. Świadkowie byli coraz bardziej zaskoczeni nie tylko Jego słowami, lecz także czynami. Próbowali rozpoznać, na czym polega nowość działania Bożego, które On zapoczątkował. Doszli do wiary, która znalazła wyraz w wyznaniu Piotra pod Cezareą Filipową. Jezus skierował do uczniów pytanie: „Za kogo ludzie uważają Syna Człowieczego?”, a po nim drugie, ważniejsze: „Za kogo wy Mnie uważacie?”. Wtedy po raz pierwszy Piotr wyznał wiarę, w której wyraziło się najpełniejsze zrozumienie, co to znaczy, że Bóg jest z nami: „Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga Żywego”. Zatem: jesteś jednym z nas, jesteś człowiekiem, ale zarazem Piotr wyznaje również mesjańską i Boską tożsamość Jezusa. To jest właśnie ogrom tajemnicy, która zapowiadana przez proroków oraz wiarę i pobożność Starego Testamentu, została zapoczątkowana w Nazarecie i w Betlejem.