Święte gwoździe

Każdy z was, młodzi przyjaciele,
znajduje też w życiu jakieś swoje „Westerplatte”
Jakiś wymiar zadań, które musi podjąć i wypełnić.
(…) Wreszcie – jakiś porządek prawd i wartości,
które trzeba „utrzymać” i „obronić”.

Jan Paweł II

Apostoł Tomasz wyraźnie mówi o gwoździach, którymi Pan Jezus został przybity do krzyża: „Jeżeli na rękach Jego nie zobaczę śladu gwoździ i nie włożę palca mego w miejsce gwoździ (…)” (J 20, 25). Ze źródeł historycznych wiemy, że w okresie panowania rzymskiego używano gwoździ do torturowania skazanych na śmierć przez ukrzyżowanie. A więc gwoździe zostały użyte do ukrzyżowania Jezusa. Kiedy po śmierci został zdjęty z krzyża, zgodnie z tradycją gwoździe zostały pogrzebane razem z krzyżem. W roku 325, podczas podróży do Ziemi Świętej, cesarzowa Helena odnalazła trzy krzyże (Chrystusa i dwóch łotrów), a także trzy gwoździe. Być może odkopanych gwoździ było więcej – te, który tkwiły w belkach dwóch złoczyńców, te, które łączyły belki lub którymi przybito titulus.

Helena wysłała swojemu synowi Konstantynowi część krzyża, a także dwa z trzech gwoździ, których użyła do wykonania wędzidła konia syna, jego hełmu i tarczy, aby cesarz był chroniony w swoich bitwach. Te relikwie są przechowywane w Mediolanie. Trzeci gwóźdź św. Helena zabrała ze sobą do Rzymu. Innym miejscem, gdzie od XIV w. trwa kult świętego gwoździa, jest Santa Maria della Scala w Sienie, jeden z największych i najstarszych szpitali w Europie. Razem jest 36 miejsc w Europie, gdzie przechowywane są relikwie uważane za święte gwoździe. Również w Polsce znajduje się relikwia otaczana taką czcią, przechowywana w skarbcu na Wawelu. W 1425 r. papież Marcin V przekazał ją królowi Władysławowi Jagielle.

Wielu naukowców badało autentyczność różnych dostępnych nam czczonych relikwii, opierając analizę na powszechnym stosowaniu gwoździ do krzyżowania skazańców w czasach Chrystusa. Szacowano m.in., jaką wielkość musiały mieć gwoździe, aby można było przebić np. dłonie i stopy. W ostateczności można przyjąć, że niektóre z tych relikwii powstały w wyniku kontaktu ze świętymi gwoździami, czasami wtapiano w nie opiłki z oryginału.

Niezależnie od autentyczności konkretnego kawałka metalu, faktem jest, że wiara chrześcijańska nie odbiega od wyznania Tomasza Apostoła: prawdziwe ciało Zbawiciela zostało przebite prawdziwymi gwoździami. Ten historyczny fakt jest tematem refleksji przy XI stacji drogi krzyżowej: Pan Jezus przybity do krzyża. Często pobożne rozważania wskazują, że to miłość do Ojca i do ludzi bardziej niż gwoździe przybiła Jezusa do krzyża. Prawdziwa miłość nie ucieka od więzi i ograniczeń wynikających z niej.