Prawdziwie zmartwychwstał

Po wydarzeniach pasyjnych nadchodzi zmartwychwstanie, które jest przejściem od śmierci do chwały. Możemy je badać, posługując się naukową refleksją, a równocześnie fascynować się nim jako niezgłębioną tajemnicą wiary. Pytając o wiarygodność historyczną tego wydarzenia, bo ona pozostaje najważniejsza, zwracamy uwagę przede wszystkim na dwa znaki: pusty grób i chrystofanie, czyli ukazywanie się Chrystusa.

GŁOSY STAROŻYTNYCH KRYTYKÓW

Od samego początku pisarze chrześcijańscy musieli zmierzyć się z myślą grecką i żydowską, broniąc prawdy o Chrystusowym powstaniu z martwych. Dlatego też na żaden inny temat nie pisali tak dużo, jak właśnie na temat cielesnego zmartwychwstania Chrystusa.

Dla Greków cielesne zmartwychwstanie oznaczało nonsens i absurd. Już św. Paweł doświadczył odrzucenia tej prawdy, gdy głosił ją w Atenach (por. Dz 17). Poganie, o ile akceptowali nieśmiertelność duszy, o tyle możliwość cielesnego zmartwychwstania odrzucali. Egzystencję po śmierci pojmowali jako życie duszy wyzwolonej z niewoli ciała.

Celsus (II w.) z wyraźną dezaprobatą wypowiada się o zmartwychwstaniu, stwierdzając, że jest to „nadzieja zaiste godna robaków. Czyż bowiem jakakolwiek dusza ludzka pragnęłaby powrócić do zgniłego ciała? (…) Jakież bowiem ciało całkowicie rozłożone może powrócić do pierwotnej formy i odzyskać budowę, którą raz utraciło?”.

Porfiriusz (zm. 305) zdecydowanie mocniej opowiadał się przeciwko zmartwychwstaniu. Nie godził się już nawet na stworzenie statuy, która ukazałaby jego cielesną postać, gdyż w ogóle wstydził się przebywania we własnym ciele podczas życia ziemskiego. Prawdę o zmartwychwstaniu nazywał bezsensownością i wydarzeniem nierealnym.

Dla Żydów nauka o zmartwychwstaniu głoszona przez chrześcijan nie stanowiła całkowitej nowości, sama ta idea bowiem znana już była w Izraelu. Nadzieje na zmartwychwstanie pojawiały się jeszcze przed przyjściem Chrystusa. W czasach Jezusa kwestia zmartwychwstania oznaczała punkt sporny między stronnictwami faryzeuszów i saduceuszów. Pierwsi wierzyli w zmartwychwstanie umarłych w czasach eschatologicznych. Z kolei saduceusze, opierając się wyłącznie na Torze Mojżeszowej, zdradzali lekceważący stosunek do ksiąg prorockich i apokaliptycznych, napełnionych ideą zmartwychwstania. Ich poglądy, zabarwione myślą stoików i epikurejczyków, były pozbawione wiary w anioły, istnienie duszy i zmartwychwstanie ciał. Boga postrzegali jako oddalonego od człowieka i niemającego wpływu na ludzkie działanie. Według ich przekonań człowiek powinien polegać jedynie na sobie i brać całą odpowiedzialność za swoje ziemskie życie.

Dlaczego jednak Żydzi, którzy – jak faryzeusze – dopuszczali możliwość zmartwychwstania, nie uwierzyli w powstanie z martwych Jezusa? Przyjęcie tego faktu wymagałoby od nich, aby uznali Go za Mesjasza, bo jeśli Jezus zmartwychwstał, to potwierdził tym samym siebie jako Mesjasza.

ZNAKI ZMARTWYCHWSTANIA

Możemy zapytać: Co takiego przydarzyło się Dwunastu, co ich spotkało, na jakiej podstawie dają oni świadectwo o zmartwychwstaniu Jezusa? Zgodnie ze wspólnym świadectwem wszystkich czterech Ewangelii uczniowie dochodzili do tej wiary w dwóch etapach. Najpierw znaleźli pusty grób, a potem Jezus im się ukazywał. Zdaniem wielu teologów tradycje o pustym grobie i chrystofaniach trzeba brać łącznie, ponieważ wzajemnie się one objaśniają i dopełniają. Sam pusty grób nie prowadzi jeszcze do wiary w zmartwychwstanie. To dopiero ukazywanie się Jezusa uczniom wyjaśnia, dlaczego Jego zwłoki nie leżą już w grobie. Jednakże chrystofanie bez pustego grobu także nie mają siły przekonującej. Wielkanocne zjawienia Jezusa bez Jego pustego grobu nie mogłyby być nigdy zrozumiane jako coś innego niż normalne ukazywanie się zmarłych.