Tajemnice Sekretariatu KEP

Prymas Tysiąclecia podczas poświęcenia kamienia węgielnego (16.10.1979)

W lipcu 1977 r. władze PRL wydały pozwolenie na budowę nowej siedziby Sekretariatu KEP na warszawskiej Woli, przy ul. Żytniej – obecnie skwer kard. S. Wyszyńskiego 6. Wybór miejsca, dokonany przez Prymasa Tysiąclecia, nie był przypadkowy. Między ulicami Żelazną, Żytnią i Wronią istniał swoisty kompleks religijny. W połowie XIX w. św. abp Zygmunt Szczęsny Feliński, ówczesny metropolita warszawski, osadził na tym terenie dwa zakony żeńskie: Franciszkanki Rodziny Maryi i Siostry Matki Bożej Miłosierdzia. Właśnie tu, do furty klasztornej przy ul. Żytniej, 1 sierpnia 1925 r. zapukała dwudziestoletnia Helena Kowalska, późniejsza św. Faustyna.

TRUDNE POCZĄTKI

Sekretarz Prymasa Tysiąclecia ks. prał. Bronisław Piasecki wspominał, że rządzący zgodzili się na budowę gmachu, licząc, że lokalizacja Sekretariatu KEP w jednym miejscu umożliwi większą kontrolę nad episkopatem. Jeszcze w grudniu 1977 r. rozpoczęły się pierwsze prace budowlane. Plac budowy poświęcił 2 sierpnia 1978 r. ówczesny sekretarz generalny KEP bp Bronisław Dąbrowski. Projekt nadzorował dyrektor Biura Prasowego KEP ks. Alojzy Orszulik. Kierownikiem budowy został ks. Jan Marcjan, który do składów budowlanych jeździł w sutannie, co często zjednywało mu życzliwość ludzi, którzy nie popierali autorytarnego reżimu. W kieszeni na wszelki wypadek nosił czekoladę i 100 złotych, dzięki czemu załatwiał sprawy z pozoru niemożliwe. Po latach opowiadał, że po cegłę klinkierową pojechał aż za Wrocław, ponieważ w Warszawie odmawiano mu przydziału. Wydział Wyznań MSW przesyłał do składów budowlanych wskazówkę, aby nie ułatwiać powstania gmachu. Wiele pracy wymagało także wywiezienie z placu budowy gruzu po bombardowaniach z okresu II wojny światowej. W najbardziej intensywnym okresie przy powstawaniu budynku pracowało nawet stu robotników.

W pierwszą rocznicę wyboru Jana Pawła II na papieża, 16 października 1979 r., bł. kard. Stefan Wyszyński poświęcił kamień węgielny i wmurował akt erekcyjny pod siedzibę Sekretariatu KEP. Podczas uroczystości prymas Polski powiedział do biskupów: „Dotychczas pracowaliśmy w różnych, niekiedy bardzo trudnych warunkach, rozrzuceni niemal po całej Polsce, jednak rozwój prac sekretariatu episkopatu wskazuje na konieczność ustabilizowania tej instytucji w jednym miejscu i jednym domu”. Kamień węgielny pochodził ze szczególnego miejsca – płyty spod ołtarza, przy którym Jan Paweł II w czasie pierwszej pielgrzymki do Polski w czerwcu 1979 r. sprawował Eucharystię na pl. Zwycięstwa w Warszawie.

Prymas Stefan Wyszyński do końca życia był żywo zainteresowany postępem prac. Nie doczekał otwarcia nowego gmachu, ale na jego cześć przemianowano fragment ul. Wroniej na skwer kard. Wyszyńskiego. Ostatecznie kard. Józef Glemp 16 października 1981 r. poświęcił dwa główne bloki sekretariatu KEP. Rok później, 15 października – we wspomnienie św. Teresy z Ávili – rozpoczęto regularną pracę w nowej siedzibie, a w listopadzie 1982 r. po raz pierwszy do gmachu przyjechali biskupi. Większość pomieszczeń była już dostępna, ale trwały prace na sali plenarnej, którą ukończono w 1984 r. Jest ona reprezentacyjną częścią sekretariatu, a układem miejsc przypomina austriacki parlament. Kształt zawdzięcza bp. Alojzemu Orszulikowi oraz architektowi prof. Władysławowi Jodkiewiczowi. Obrotowe fotele pozwalają swobodnie kierować wzrok ku zasiadającym biskupom i prezydium KEP.

Kard. Glemp wspominał, że w okresie stanu wojennego w budowanym gmachu odkryto podsłuchy założone przez komunistów. Biskupi zanieśli je do gen. Czesława Kiszczaka, ówczesnego ministra spraw wewnętrznych, który sprawiał wrażenie bardzo zainteresowanego informacją. Odpowiedział, że musi pilnie zbadać tę sprawę, a hierarchom tłumaczył, że to zapewne działanie wywiadu amerykańskiego. Kiszczak chciał nawet przysłać ekspertów, aby odnaleźli resztę ewentualnych podsłuchów, ale bp Dąbrowski podziękował za pomoc. Obecnie trwa remont siedziby, podczas którego w ścianach odnajdywane są kolejne kable do podsłuchów.

Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii sekretariatu były odwiedziny św. Jana Pawła II. Papież gościł w budynku w 1987 oraz 1991 r. Podczas drugiej wizyty w siedzibie KEP został zaproszony do ogrodu, gdzie wziął udział w programie katolickim dla dzieci „Ziarno”. W czasie emisji najmłodsi zadawali mu różne pytania, a spotkanie przebiegło wśród śmiechów i żartów. W kaplicy sekretariatu od dziesięciu lat znajdują się relikwie papieża Polaka oraz pamiątki związane z jego pobytem w gmachu. W budynku gościli również inni wyjątkowi goście, m.in. św. Matka Teresa z Kalkuty czy służebnica Boża Chiara Lubich.