Nowe oblicza patriotyzmu

Znajomość czterech zwrotek „Mazurka Dąbrowskiego” i wiedza, skąd się w nim wziął Napoleon i tarabany – to ważne?

Tak, ważne. Żeby świadomie świętować nasze rocznice, świadomie śpiewać hymn, musimy rozumieć, co, kiedy i dlaczego. Kiedy rozmawiamy o tym, jak kształtować postawy patriotyczne, podstawową sprawą jest edukacja. Świetnie w tym wypadają uczniowie w podstawówkach. Dużo lepiej niż np. ich rodzice znają hymn, mają większą wiedzę o wielu wydarzeniach z naszej historii. Kiedy dzieci opowiadają dorosłym o naszych powstaniach, potrafią być bardzo dobrymi ambasadorami postaw patriotycznych. Trzeba dodać, że nie tylko szkoły dobrze zdają ten egzamin z wychowania patriotycznego, ale także domy kultury, parafie, grupy harcerskie, grupy oazowe… I nie można z tego rezygnować.

Wydaje się cenne także ożywienie gdy chodzi np. o filmy historyczne. „Katyń”, „1944” czy „Legiony” to tylko przykłady. Powstanie warszawskie doczekało się serii komiksów. Jak Pan ten trend ocenia?

Bardzo potrzeba, by takie i inne projekty powstawały – nie tylko filmy, ale właśnie komiksy, utwory muzyczne, inscenizacje, gry planszowe itp. Te bardzo dostępne w czasach kultury obrazkowej narzędzia edukowania pozwalają nam poznawać nie tylko wątek historyczny, ale także postacie, stroje i przedmioty z epoki, ówczesne zwyczaje, motywacje…

Dobrze, że katalog takich propozycji się rozszerza, dając możliwość poznawania historii nie tylko poprzez oglądane przez nas wielokrotnie, skądinąd bardzo wartościowe, ekranizacje „Trylogii” Sienkiewicza. Nie chciałbym jednak oceniać konkretnych przytoczonych filmów.

Gdy chodzi o powstanie warszawskie, przykładem dobrej edukacji o wydarzeniu historycznym jest samo Muzeum Powstania Warszawskiego – muzeum nowoczesne, narracyjne, włączające nas w opowieść. Tak samo Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, Muzeum Śląskie czy Muzeum Polin. Doceniłbym także Pocztę Polską, wydającą specjalne znaczki pocztowe przypominające o aktualnie ważnych rocznicach.

Nie brakuje opinii, że patriotyzm trzeba dziś rozumieć znacznie szerzej i nie tak dosłownie. Dla wielu Polaków jest nim płacenie podatków w Polsce. Niektórzy mówią: „a ja jestem Polak mały, moim krajem jest świat cały”, ich „czyn patriotyczny” zaś to sprzątanie po własnym psie i zamiana samochodu na rower.

Warto rozróżnić dwie rzeczywistości. Sprzątanie po psie czy płacenie podatków w Polsce należą do naszych obowiązków obywatelskich. I rzeczywiście, jeśli będziemy dbali o nasze otoczenie, o nasz dom, jego piękno, czyste powietrze – to bardzo dobrze. Samo nieuchylanie się od wypełniania obowiązków obywatelskich jest dziś swojego rodzaju patriotyzmem. Jednak – według definicji Władysława Kopalińskiego – patriotyzm to „miłość ojczyzny, własnego narodu, połączona z gotowością do ofiar dla niej”. Miłość skłania nas do dobrowolnego nakładania na siebie dodatkowych obowiązków, a sprzątanie po psie czy płacenie podatków nie jest dobrowolne – powinno być obowiązkowe.

Miłość i obowiązek można jednak połączyć, np. włączając się dobrowolnie w sprzątanie zabytkowego cmentarza czy grobów w naszej gminie, które nie mają swoich opiekunów. Kiedy nasz czas prywatny oddajemy na rzecz wspólnego dobra – to z pewnością jest postawa patriotyczna.

Powiedzmy na koniec, czym jest wieloletni Program „Niepodległa” i co zaproponuje 11 listopada na tegoroczne Święto Niepodległości.

Biuro Programu „Niepodległa” kolejny raz zaprasza do akcji „Niepodległa do hymnu”, polegającej na wspólnym śpiewaniu w całej Polsce hymnu państwowego w samo południe 11 listopada. Miejscem, gdzie wspólnie rozpoczniemy uroczystości oficjalne, będzie plac Piłsudskiego. Będzie z nami prezydent RP Andrzej Duda. Zapraszamy też wszystkich do uczestnictwa w Festiwalu Niepodległa na Krakowskim Przedmieściu, który rozpocznie się tuż po zakończeniu oficjalnych uroczystości. Zobaczyliśmy w ostatnich latach, że Polacy, którzy przychodzą 11 listopada na uroczystości, chętnie biorą udział w różnych wydarzeniach kulturalnych. Stąd festiwal, w trakcie którego możemy bawić się podczas koncertów, uczyć się polskich tańców ludowych, zaangażować dzieci w warsztaty plastyczne czy muzyczne z okazji Święta Niepodległości. Zachęcamy do sięgnięcia po szczegóły na stronie www.niepodlegla.gov.pl.