Nagłówkowe informacje

Dezinformacja niekoniecznie wynika z celowego fabrykowania faktów, jej źródłem może być oderwanie od kontekstu czy przesada. W kwestiach naukowych dotyczących zdrowia ryzyko związane z dezinformacją jest większe, ponieważ podawane wiadomości mogą prowadzić czytelników do podejmowania decyzji, które są potencjalnie niebezpieczne dla ich życia. Takie „niedociągnięcia” są szczególnie częste w nagłówkach, zwykle wynikają z chęci zaintrygowania czytelnika. Społeczność naukowa jest coraz bardziej świadoma tego zjawiska. Dowody na to można znaleźć w wytycznych opracowanych przez różnych specjalistów, którzy podają wskazówki, jak uniknąć nagłówków wprowadzających w błąd i w praktyce wypaczających daną informację.

Pierwsza wskazówka brzmi: nie używaj przymiotników takich jak „cudowny”, „przełomowy”, „rewolucyjny”, aby mówić o odkryciu naukowym lub leczeniu. Nawet jeśli takie odkrycia są rzeczywiście nadzwyczajne, zwykle mijają lata, zanim pacjenci mogą z nich skorzystać. Inna podana rada może być zastosowana do badań w każdej dyscyplinie: nie mylić korelacji z przyczynowością. W większości przypadków badania mogą po prostu wykazać korelację między zjawiskami, ale nie to, że jedno jest przyczyną drugiego, ponieważ jest wiele innych czynników wpływających na wynik.

Specjaliści radzą też, by w nagłówkach podawać liczby bezwzględne, a nie relatywne. Przykład: jeśli zachorowalność na jakąś chorobę wzrosła z jednego do dwóch przypadków na 100 000 osób, mylące byłoby alarmowanie o „stuprocentowym wzroście wskaźnika zachorowalności”, podczas gdy jest to niewielka zmiana. Ostatnie zalecenie jest skierowane do badaczy i trudne w realizacji: walczcie o utrzymanie zaproponowanego przez siebie nagłówka! Często to dziennikarze, którzy nie mieli do czynienia z daną nauką, ostatecznie „podkręcają” nagłówek wiadomości. Stąd tak ważne jest, aby badacz śledził proces publikacji i upewnił się, że zmiana, jeśli taka nastąpiła, nie zniekształci informacji.

Podane porady dotyczą informacji na temat zdrowia ciała. Warto się zastanowić nad wszelkimi informacjami naukowymi dotyczącymi zdrowia duchowego. Na kondycję duszy wpływają – i to mocno – newsy z nauk humanistycznych, takich jak historia, socjologia czy psychologia.

Podoba nam się to lub nie, faktem jest, że każdy z nas codziennie otrzymuje sporą porcję „nagłówkowych informacji” wyselekcjonowanych przez algorytm. Dla zrównoważenia naszej diety intelektualnej warto trzymać się rygorystycznego planu dobrych lektur.