Komunikat Rady wywołał gorącą dyskusję.
azerbaijan_stockers/freepik
Jak pisałem przed tygodniem, 10 maja Rada Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk ogłosiła wprowadzenie 11 zmian dotyczących ortografii oraz całościowy dokument zatytułowany Zasady pisowni i interpunkcji polskiej, w którym zebrano wszystkie obowiązujące przepisy. A właściwie przepisy, które będą obowiązywać od 1 stycznia 2026 r., taki bowiem termin został wyznaczony jako data ich wprowadzenia w życie.
Komunikat Rady wywołał gorącą dyskusję. Nic dziwnego, tak znaczącej reformy nie wprowadzano od kilkudziesięciu lat (od początku swojego istnienia, czyli od 1999 r., Rada ogłosiła łącznie tylko 19 szczegółowych uchwał ortograficznych). Jak się ją tłumaczy? Przywołajmy fragment komunikatu: „Rada uznała, że wprowadzenie tych zmian, dotyczących wyłącznie tzw. konwencjonalnych zasad pisowni, przyniesie korzyść w postaci uproszczenia i ujednolicenia zapisu poszczególnych grup wyrazów i połączeń, eliminacji wyjątków, a także likwidacji przepisów, których zastosowanie jest z różnych powodów problematyczne, np. wymaga od piszącego zbyt drobiazgowej analizy znaczeniowej tekstu. To zaś przyczyni się do zmniejszenia liczby błędów językowych oraz – być może – umożliwi piszącym skupienie się na innych niż ortograficzne aspektach poprawności tekstu. Rada zaznacza, że większość z wprowadzonych zmian była postulowana już wiele lat temu, jednak z najrozmaitszych powodów nie udało się wcześniej nadać im mocy obowiązującej”.
Jak widać, Rada zastrzega, że zmiany dotyczą jedynie konwencjonalnych zasad pisowni, a więc nie obejmują np. wyrazów z „ó” / „u”, „rz” / „ż” czy „ch” / „h”, których zapis najczęściej opiera się na zasadzie historycznej, ale też wyrazów, których pisownia odwołuje się do zasady fonetycznej (w uproszczeniu: należy pisać, tak jak się mówi, np. „kotek”) oraz morfologicznej (w uproszczeniu: w pisowni należy uwzględniać budowę wyrazu w jego wszystkich formach, np. „staw”, bo „stawu”). W komunikacie podkreśla się też, że co do zasady wprowadzane zmiany mają na celu uproszczenie pisowni. Motywacja wprowadzanej reformy jest więc jasna i rzeczywiście w wielu przypadkach nowe przepisy są prostsze, a zarazem ich wprowadzenie było od lat dyskutowane. Trzeba jednak zaznaczyć, że część zmian budzi różnorakie kontrowersje, a niektóre dla wielu użytkowników są zaskakujące. W dyskusjach internetowych niemało osób przeciwko nim protestuje, a przy tym pojawiają się komentarze, które dowodzą, że nie wszyscy dokładnie przeczytali i właściwie zrozumieli komunikat Rady. W kolejnych odcinkach postaram się więc wytłumaczyć, na czym polegają konkretne zmiany.
