Przed rokiem kilka odcinków tego cyklu poświęciłem historii polskiej ortografii.
azerbaijan_stockers/freepik
Przed rokiem kilka odcinków tego cyklu poświęciłem historii polskiej ortografii. Jeden dotyczył zmian zasad pisowni dyskutowanych i wprowadzanych w 1. poł. XX w. Ich zwieńczeniem był ogłoszony w 1936 r. wynik prac utworzonego rok wcześniej Komitetu Ortograficznego, złożonego z przedstawicieli Polskiej Akademii Umiejętności, Akademii Nauk Technicznych, Polskiej Akademii Literatury, Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, a także kilku towarzystw naukowych i nauczycielskich. Swój artykuł kończyłem stwierdzeniem: „Wielka reforma ortografii z 1936 r. słusznie jest tak właśnie nazywana – w latach późniejszych (aż do dziś) nie było już tak daleko idących i obejmujących tak wiele zagadnień zmian w zasadach pisowni polskiej. Rzecz jasna, wprowadzano różnego rodzaju modyfikacje, jednak dotyczyły one pojedynczych zagadnień”.
Przypominam dziś powyższe stwierdzenie, ponieważ od niedawna jest już ono nieaktualne. Oto bowiem jesteśmy świadkami historycznego wydarzenia: kolejnej znaczącej reformy ortograficznej. Użyłem słowa „znaczącej”, ponieważ od 1936 do 2024 r. wprowadzano pewne zmiany w zakresie pisowni, ale miały one charakter szczegółowy (niekiedy wręcz regulowały pisownię pojedynczego wyrazu, jak chociażby w przypadku zaaprobowania wariantywnej pisowni pinezka/pineska). Tymczasem obecnie Rada Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, która na podstawie uchwalonej 7 października 1999 r. Ustawy o języku polskim jako jedyna instytucja ma kompetencje do ustalania zasad ortografii i interpunkcji, wprowadziła jednorazowo aż 11 zmian i stworzyła dokument Zasady pisowni i interpunkcji polskiej, w którym zebrano – jak piszą autorzy – „wszystkie przepisy, zarówno te obowiązujące od dawna, jak i uchwalone ostatnio. Z dniem 1 stycznia 2026 r. dokument ten stanie się jedynym ważnym źródłem zasad ortograficznych i interpunkcyjnych. Tym samym utracą moc uchwały ortograficzne Rady z lat 1997–2008 oraz wszelkie inne dokumenty i uchwały wcześniej podejmowane, dotyczące pisowni i interpunkcji, niezgodne z wspomnianym dokumentem”.
Warto podkreślić, że – jak czytamy w specjalnym komunikacie z 10 maja br. – „Aby dać wszystkim osobom oraz instytucjom, zwłaszcza wydawcom, autorom słowników i programów szkolnych, czas na przygotowanie się do nowej sytuacji, Rada postanowiła, że uchwalone zmiany zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 r.”. Szczęśliwie mamy zatem sporo czasu, by się nowych zasad nauczyć. A musimy się do nich dostosować, niezależnie od tego, czy nam się podobają…
