Wołyń po ukraińsku

Scenariusz został oparty na rozmowach z mieszkającymi na Ukrainie starymi ludźmi (głównie weteranami UPA), a także na analizie źródeł historycznych. Reportaże ukazały się w „Gazecie Wyborczej”.

Spektakl okazuje się zdumiewająco jednostronny. Sześciu wykonawców stoi przy pulpitach, pełniących tu rolę mównic, i wygłasza kolejne teksty komentujące historyczny kontekst rzezi Polaków. Na ekranie oglądamy wspomniane wywiady ze świadkami wydarzeń. W wygłaszanym słowotoku dominuje narracja ukraińska, relatywizująca zbrodnie ukraińskich nacjonalistów, a nawet je usprawiedliwiająca. Dowiadujemy się więc, że przed wojną mieszkający na Kresach Ukraińcy byli prześladowani przez polską administrację, głównie przez osadników wojskowych. Mordom dziesiątków tysięcy Polaków na Wołyniu – chłopów, duchownych, inteligencji, kobiet i dzieci – winni są więc sami Polacy: marszałek Piłsudski, urzędnik, który nie pozwolił Ukraińcom zwozić chrustu, odziały AK broniące polskiej ludności przed rzeziami i dokonujące akcji odwetowych… Wymowa przedstawienia sprowadza się więc do tezy, że podczas wojny wszyscy jednakowo nawzajem się zabijali, czyli mamy do czynienia z symetrią zbrodni i win. Wypowiadający się weterani UPA zrzucają winę na Polaków, ale własnych zbrodni nie pamiętają. Ze sceny nie padają żadne informacje o zbrodniczej ideologii Doncowa z początku lat 30. XX w., stojącej u podstaw ukraińskich rzezi.

Czekamy teraz na film „Wołyń” Wojciecha Smarzowskiego, będący w ostatniej fazie realizacji, którego pierwszy zwiastun pojawił się w sieci. Premiera filmu przewidziana jest w październiku.

Warszawskie Spotkania Teatralne. Teatr Polski z Bydgoszczy. „Cbapka (swarka)”. Katarzyna Szyngiera, Mirosław Wlekły. Reżyseria: Katarzyna Szyngiera. Wykonawcy: Grzegorz Artman, Beata Bandurska, Mirosław Guzowski, Martyna Peszko, Michał Wanio, Izabela Warykiewicz. Przedstawienie w Teatrze IMKA. 25 kwietnia.

Mirosław Winiarczyk fot. Monika Stolarska Idziemy nr 19 (553), 8 maja 2016 r.