Karol Wojtyła patrzył na obchody tysiąclecia chrztu Polski w perspektywie nauki Soboru Watykańskiego II o Kościele. Odkryłem to, przeglądając opracowane przez ks. Andrzeja Dobrzyńskiego, pięknie wydane, trzy tomy soborowych i okołosoborowych wypowiedzi przyszłego papieża. W tekście „Millennium a Sobór”, opublikowanym 2 maja 1965 roku w „Tygodniku Powszechnym”, arcybiskup Wojtyła stwierdził: „Jest rzeczą dla nas bardzo istotną i ważną, iż głównym tematem tego Soboru stała się prawda o Kościele. Doktrynalne przepracowanie tej prawdy w przededniu tysiąclecia naszego chrztu dostarcza nowych elementów do przeżywania tego ostatniego. Przecież w 966 roku wszedł w dzieje naszego narodu właśnie Kościół. […] Dlatego też medytacja soborowej Konstytucji o Kościele bardzo pomaga w zrozumieniu w sposób teologiczny historycznego faktu sprzed tysiąca lat. […] Możemy odczytywać jeden po drugim rozdziały konstytucji, przykładając je z kolei do naszego tysiąclecia jak miarę i sprawdzian”.
Te wskazówki Karola Wojtyły sprzed pół wieku są aktualne także dzisiaj, kiedy obchodzimy jubileusz 1050-lecia chrztu Polski. Wszystko układa się w logiczny ciąg: odnowa soborowa, obchody Millennium i obecny jubileusz. W liście pasterskim, odczytanym w kościołach 22 listopada 2015 roku, biskupi polscy zauważają, że ogromny wysiłek duchowy, jakim było tysiąclecie chrztu, zaowocował m.in. pontyfikatem Jana Pawła II i wielkim ruchem „Solidarności”. Przypominają ponadto, że Mieszko I przyjął chrzest przed wielkimi podziałami na katolicyzm, prawosławie i protestantyzm. A zatem jubileusz ma wymiar ekumeniczny: Polacy różnych wyznań chrześcijańskich odnajdują swe wspólne korzenie właśnie w roku 966. Biskupi podkreślają, że 1050-lecie chrztu Polski pokrywa się z Rokiem Miłosierdzia. W ten sposób jesteśmy zaproszeni, by rozważać chrzest m.in. jako znak i realizację Bożego miłosierdzia.
Powróćmy do zacytowanych słów Karola Wojtyły. W 966 roku chrzest wszedł w dzieje Polski jako Kościół. Co więcej, państwowość polska była budowana w ścisłym związku z wiarą Kościoła. Kolejne pokolenia Polaków walczyły o niepodległość i umacniały ją pod znakiem Chrystusowego krzyża, niosąc wizerunek Maryi. Sobór Watykański II odnowił rozumienie relacji Kościoła i świata. Odnowa ta, wprowadzana umiejętnie przez prymasa Stefana Wyszyńskiego i arcybiskupa – a od 1967 roku kardynała – Karola Wojtyłę, zaowocowała w Polsce dialogiem i szukaniem społecznej zgody, ale także – kiedy trzeba było – niezgodą na zło i zakłamanie. Sobór naucza, że Kościół jest rzeczywistością złożoną „z pierwiastka boskiego i ludzkiego”. Dlatego z jednej strony jego misja przekracza dalece doczesne kwestie, z drugiej jednak strony musi się do nich odnosić, gdyż doczesny świat jest miejscem, w którym Bóg szuka człowieka. Kościół w Polsce od ponad 1000 lat głosi Dobrą Nowinę o Bogu, który w Jezusie powołał nas do życia wiecznego, ale zarazem pozostaje wrażliwy na doczesne sprawy narodu i społeczeństwa. Rozróżnia te dwa wymiary i mówi o ich wzajemnej autonomii, ale ich nie rozdziela.
„Chrzest Polski” to wyrażenie, które może być mylące. Ktoś mógłby pomyśleć, że chodzi o jakiś dekret państwowy. Tymczasem chrzest jest przede wszystkim odpowiedzią wiary na przepowiadaną Ewangelię. Mieszko był wolnym człowiekiem, który wyznał wiarę w Jezusa jako jedynego Zbawiciela i przyjął sakrament chrztu. Potem, w ciągu tysiącletniej historii, uczyniło tak wiele milionów synów i córek ziemi nad Wisłą. Chrzest Mieszka wprowadził nasz kraj w wielką kulturę i politykę europejską, ale przede wszystkim wprowadził Polaków w Kościół, Lud Boży, Mistyczne Ciało Chrystusa, Świątynię Ducha Świętego. Chrzest przyczynił się do rozwoju narodu polskiego, ale zarazem pokazuje nam, że ojczyzna doczesna prowadzi nas do ojczyzny niebieskiej, nieprzemijającej. Oby nowy, 2016 rok był czasem ożywienia chrześcijańskiego dziedzictwa w Polsce i w Europie.
 |
Dariusz Kowalczyk SJ |
Co? Gdzie? Kiedy?
