Dane oparte są na informacjach nadzoru epidemiologicznego odnotowywanych w prowadzonym przez Instytut Krajowym Rejestrze Zachorowań na Gruźlicę. W Polsce istnieje prawny obowiązek zgłaszania przez lekarzy zachorowań na gruźlicę.
Gruźlica jest chorobą zakaźną, może zaatakować praktycznie każdy narząd lub wiele z nich jednocześnie. Statystycznie najczęściej gruźlica atakuje płuca. Gruźlicą można się zarazić przez bliski kontakt, na przykład długotrwałe przebywanie w pomieszczeniu z osobą, która kaszle, odkrztusza, mówi lub głośno się śmieje – wtedy prątki gruźlicy krążą w powietrzu i wraz z ich wdychaniem dochodzi do zakażenia.
Zapadalność na gruźlicę wszystkich postaci w 2018 r. wynosiła 14,3 (przypadków na 100 tys. ludności). Najczęstszą postacią była gruźlica płuc. Zarejestrowano 5224 przypadki gruźlicy płuc, tj. 95,2 proc. wszystkich zachorowań. Zachorowania na gruźlicę pozapłucną (243 przypadki) stanowiły 4,4 proc. ogółu, a najczęstszą jej postacią było gruźlicze zapalenie opłucnej (89 zachorowań), gruźlica obwodowych węzłów chłonnych (36 zachorowań), gruźlica kości i stawów (32 zachorowania), gruźlica narządów moczowo-płciowych (32 zachorowania) oraz gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu (11 zachorowań).
Najwięcej zachorowań odnotowano u osób w wieku od 45 do 64 lat (45,5 proc.). Zachorowania na gruźlicę dzieci do 14 lat stanowiły 1,2 proc. ogółu zachorowań. U dzieci wykryto 35 przypadków gruźlicy płuc i 17 przypadki gruźlicy pozapłucnej. Najczęstszą postacią gruźlicy pozapłucnej u dzieci była gruźlica węzłów chłonnych klatki piersiowej.
Podobnie jak w latach poprzednich, w 2018 r. na gruźlicę częściej chorowali mężczyźni – 71,1 proc. ogółu przypadków. Więcej zachorowań na gruźlicę odnotowano w miastach (3439) niż na wsi (2048). Przypadki gruźlicy u cudzoziemców stanowiły 1,8 proc.
Szczepionkę przeciw gruźlicy wynaleziono w 1921 r. W Polsce szczepienie przeciw tej chorobie jest obowiązkowe. Program szczepień ochronnych na rok 2019 przewiduje, że szczepienie przeciw gruźlicy może być wykonywane przed wypisaniem dziecka z oddziału noworodkowego, czyli przed wyjściem ze szpitala. Obecnie generalne zalecenie jest takie, że powinno być wykonane w ciągu 24 godzin od urodzenia dziecka. W przypadku noworodków i małych dzieci szczepienie pozwala ustrzec się przed najgroźniejszymi postaciami choroby, prowadzącymi często do śmierci. W raporcie Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie podano, że w 2018 r. zaszczepiono BCG (przeciw gruźlicy) 355 tys. 804 noworodki, które stanowiły 91,7 proc. ogółu żywo urodzonych dzieci w Polsce.
Gruźlica jest najczęstszą przyczyną zgonów na świecie wywołanych przez pojedynczy czynnik zakaźny. Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2017 r. (ostatnie dostępne dane) na gruźlicę zachorowało na świecie 10 mln osób. W 2017 r. w krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego stwierdzono łącznie 55 tys. 337 przypadków gruźlicy. (PAP)
Autor: Katarzyna Lechowicz-Dyl
ktl/ wj/
Co? Gdzie? Kiedy?
