Przed rokiem, 3 maja Andrzej Duda zaproponował, by w 2018 roku, w stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości odbyło się referendum, które da odpowiedź na pytanie jakich zmian w konstytucji chcą Polacy. Prezydent chciał, by głosowanie odbyło się 11 listopada lub trwało dwa dni (10 i 11 listopada).
– Jeżeli mija prawie 30 lat od czasu odzyskania przez Polskę pełnej suwerenności i pełnej niepodległości, jeżeli mamy w tym wspaniałym roku 2018 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości - niezwykle symboliczny moment . Jeżeli jednocześnie zdamy sobie sprawę, że konstytucja z 1997 r. obowiązuje już od ponad 20 lat, to jest dla mnie czymś oczywistym, że jest to właściwy czas na to, żeby nad konstytucją - a tym samym nad przyszłością ustrojową Polski dokonać głębszej refleksji – podkreślił prezydent.
– Poprzednia konstytucja została napisana przez elity prawnicze, dopiero, kiedy była gotowa, została przedstawiona ludziom; chcę, żeby było odwrotnie – chcę, żeby to ludzie podyktowali tym elitom prawniczym, jakiej konstytucji w Polsce chcą – oświadczył w piątek prezydent Andrzej Duda.
– Powinniśmy zacząć dyskusję nad nową konstytucją w Polsce; w najważniejszych sprawach ustrojowych nie można decydować bez wcześniejszego zapytania o zdanie polskiego społeczeństwa – oświadczył w piątek prezydent Andrzej Duda.
– Biorąc pod uwagę przewidziany ustawowo kalendarz poszczególnych czynności, chcę złożyć do Senatu, zgodnie z przewidzianą ustawowo procedurą, projekt postanowienia o zarządzeniu referendum w celu uzyskania jego zatwierdzenia przez Senat w najwcześniejszym w zasadzie terminie – powiedział prezydent. Dodał, że chce w ten sposób dać PKW jak najwięcej czasu na przygotowanie głosowania.
Andrzej Duda wskazał, że właśnie poprzez referendum daje możliwość wyboru swoim współobywatelom. – Uważam, że to jest mój obowiązek – oświadczył.
– Jestem przekonany, że w wolnej, suwerennej i niepodległej Polsce - po prawie 30 latach przemian ustrojowych – Polacy są społeczeństwem absolutnie dojrzałym, wykształconym, inteligentnym, kiedy dyskutuje się o ważnych sprawach państwowych, kiedy dyskutuje się o kwestiach politycznych, ale przede wszystkim o kwestiach ustrojowych. Właściwie wszyscy chyba w Polsce wiedzą o czym jest mowa i mają na ten temat swoje własne zdanie - wyrobione i bardzo często przemyślane – zauważył Andrzej Duda.
– To ludziom rządzący powinni dać się wypowiedzieć, co sądzą na ten temat, co sądzą o polskich sprawach, w jakim kierunku polskie sprawy powinny podążać, w jakim kierunku powinny być one prowadzone – wskazał Andrzej Duda.
– Zdecydowałem, że ten wniosek, zostanie złożony w Senacie dzisiaj. Mam nadzieję, że Senat w najbliższym czasie się tym zajmie i po dyskusji przeprowadzi nad tym stosowane glosowanie – oświadczył Andrzej Duda.
Poinformował również, że przed Senatem ws. wniosku o referendum będzie go reprezentować wiceszef Kancelarii Prezydenta Paweł Mucha.
W ostatecznej propozycji ws. referendum jest 10 pytań, m.in. czy Polacy są za uchwaleniem nowej konstytucji, czy są za systemem prezydenckim, gabinetowym czy pozostawieniem obecnego modelu - mówił w piątek prezydent Andrzej Duda przedstawiając pytania referendalne dot. konstytucji.
Prezydent podkreślił, że chciałby, żeby w referendum było nie więcej niż 10 pytań; jak dodał kilka tygodni temu przedstawił 15 pytań mówiąc, że chciałby, aby ta liczba została ograniczona właśnie do 10, ale żeby pytań pod dyskusję poddane trochę więcej.
– Dzisiaj w ostatecznej propozycji w projekcie postawienia (o zarządzenie referendum) pytań jest 10. Kilka z nich ma warianty, dlatego, że taka jest natura danego pytania – powiedział prezydent.
Treść proponowanych pytań:
1. Czy jest pani/pan za uchwaleniem nowej konstytucji, czy za uchwaleniem zmian w obowiązującej konstytucji z 2 kwietnia 1997 r., czy też za pozostawieniem konstytucji bez zmian?
2. Czy jest pani/pan za unormowaniem w konstytucji obowiązku przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego na wniosek co najmniej miliona obywateli oraz za tym, by wynik takiego referendum był wiążący, gdy weźmie w nim udział co najmniej 30 proc. uprawnionych do głosowania?
3. Czy jest pani/pan za systemem prezydenckim, tzn. wzmocnieniem konstytucyjnej pozycji i kompetencji wybieranego przez naród prezydenta; czy za systemem gabinetowym, tj. wzmocnieniem konstytucyjnej pozycji i kompetencji Rady Ministrów i jej Prezesa oraz wyborem prezydenta przez Zgromadzenie Narodowe; trzeci wariant: czy jest pani/pan za utrzymaniem obecnego modelu władzy wykonawczej?
4. Czy jest pani/pan za konstytucyjnym unormowaniem wyborów posłów na Sejm RP: w jednomandatowych okręgach wyborczych (system większościowy), w wielomandatowych okręgach wyborczych (system proporcjonalny), czy za połączeniem obu systemów (system mieszany)?
5. Czy jest pani/pan za podkreśleniem w Konstytucji RP znaczenia chrześcijańskich źródeł państwowości polskiej oraz kultury i tożsamości narodu polskiego?
6. Czy jest pani/pan za konstytucyjnym unormowaniem członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej i NATO, z poszanowaniem zasad suwerenności państwa oraz nadrzędności konstytucji RP jako najwyższego aktu prawnego?
7. Czy jest pani/ pan za zagwarantowaniem w Konstytucji RP ochrony polskiego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego Polski?
8. Czy jest pan/ pani za konstytucyjnym zagwarantowaniem ochrony rodziny, macierzyństwa i ojcostwa, nienaruszalności praw nabytych rodziny takich jak świadczenia z programu 500 plus oraz uprawnień do szczególnej opieki zdrowotnej kobiet ciężarnych, dzieci, osób niepełnosprawnych i w podeszłym wieku?
9. Czy jest pani/pan za konstytucyjnym zagwarantowanym szczególnej ochrony pracy jako fundamentu społecznej gospodarki rynkowej oraz prawa do emerytury nabywanego w ustawowo określonym wieku 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn?
10. Czy jest pan/ pani za uregulowaniem podziału jednostek samorządu terytorialnego na gminy, powiaty i województwa?
Prezydent komentował i argumentował poszczególne pytania.
– Wpisanie do konstytucji obecności Polski w Unii Europejskiej i członkostwa w NATO, z całą pewnością wzmocni naszą obecność w tych ważnych strukturach międzynarodowych – powiedział w piątek prezydent Andrzej Duda przedstawiając pytania do wniosku o zarządzenie referendum ws. konstytucji.
prezydent zaznaczył, że bierze pod uwagę obawy związane z programem 500 plus i stąd chce, by "Polacy powinni mieć możliwość wypowiedzenia się, czy chcą zabezpieczenia takich właśnie elementów ochrony socjalnej w sposób szczególny w polskiej konstytucji".– Nie będę tutaj owijał w bawełnę; bardzo często na moich spotkaniach podnoszony jest argument: „zabezpieczcie 500 plus, bo zmieni się władza i 500 plus zostanie pod byle pozorem odebrane. Pod pozorem jakiegoś kryzysu gospodarczego, czy czegokolwiek innego, powiedzą, że trzeba ograniczyć program 500 plus, bo dużo on kosztuje" – powiedział Andrzej Duda.
Prezydent zaznaczył, że postulat dotyczący zawarcia pytania o wiek emerytalny w referendum został wyartykułowany najsilniej przez środowiska związane ze NSZZ "Solidarność". Ocenił, że jest on ważny jednak dla wszystkich Polaków. – Pamiętamy jak podwyższano wiek emerytalny do 67 lat, jak wtedy protestowało wiele osób, jak protestowała „Solidarność”. Niestety ówcześnie rządzący nie posłuchali głosu ludzi – zauważył Andrzej Duda.