Zaległy urlop

Jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a w szczególności z powodu choroby, urlopu macierzyńskiego, powołania na ćwiczenia wojskowe albo na przeszkolenie wojskowe na czas do trzech miesięcy, pracodawca ma obowiązek przesunąć urlop na termin późniejszy. Podobnie jest w przypadku, gdy pracownik nie może kontynuować urlopu z ww. powodów.

Prawo do urlopu ulega przedawnieniu tak jak inne roszczenia ze stosunku pracy. Termin przedawnienia wynosi trzy lata od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas trwania przeszkody, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może dochodzić przysługujących mu roszczeń przed właściwym organem powołanym do rozstrzygania sporów.

Z kolei bieg przedawnienia roszczenia o urlop wypoczynkowy nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas korzystania z urlopu wychowawczego. Zatem powracający z urlopu wychowawczego pracownik, który z tego powodu nie wykorzystał urlopu wypoczynkowego, nie traci do niego prawa.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik ma obowiązek wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu. W takim przypadku wymiar udzielonego urlopu, z wyłączeniem urlopu zaległego, nie może przekraczać wymiaru proporcjonalnego do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku ustania stosunku pracy.

Zasady udzielania urlopu zostały określone w Kodeksie pracy, który nie pozostawia dużej swobody stronom stosunku pracy, a w szczególności pracodawcy. Za nieprzestrzeganie tych przepisów pracodawca może narazić się na odpowiedzialność. Nieudzielenie przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniżenie wymiaru tego urlopu jest wykroczeniem. Kto popełni to wykroczenie, podlega karze grzywny od 1 tys. zł do 30 tys. zł. Sprawcą wykroczenia przeciwko prawom pracownika może być tylko osoba fizyczna: zarówno pracodawca, jak i osoba działająca w jego imieniu.

W sprawach o wykroczenia orzekają sądy powszechne. Jednak niektóre czynności, a także kary, może nakładać inspektor pracy. Jeżeli w trakcie kontroli inspektor ustali, że zostały złamane przepisy Kodeksu pracy, może sam nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego. W takim przypadku grzywna może być nałożona w wysokości do 2 tys. zł. Wyjątkowo, jeżeli ukarany co najmniej dwukrotnie za wykroczenie przeciwko prawom pracownika określone w kodeksie pracy popełnia w ciągu dwu lat od dnia ostatniego ukarania takie wykroczenie, mandat może wynosić do 5 tys. zł.

Edyta Pisarczyk-Kulon Autorka jest radcą prawnym Idziemy nr 40 (574), 2 października 2016 r.