Umowa-zlecenie to jedna z podstawowych form świadczenia usług w obrocie gospodarczym. Możliwość kształtowania zasad współpracy w ramach umowy-zlecenia jest znacznie większa niż w umowach o pracę.
fot. pexels.com
Ma to znaczenie dla obydwu stron umowy, o ile świadomie wybiorą tę formę współpracy. Jedną z podstawowych cech umów-zleceń jest zaufanie stron.
Zleceniobiorca może wypowiedzieć zlecenie w każdym czasie. Jednak gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, zleceniobiorca jest odpowiedzialny za szkodę. Nie można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów.
W każdym przypadku waga przyczyny wypowiedzenia jest inna. Można jednak wyróżnić przyczyny obiektywne (np. kryzys gospodarczy, zmiany w prawie itp.) i przyczyny odnoszące się do osób stron czy stosunków pomiędzy nimi (np. zmiana miejsca zamieszkania czy zmiana sytuacji ekonomicznej strony, nieporozumienia pomiędzy zleceniodawcą a zleceniobiorcą, mająca podstawy i uzasadniona utrata zaufania).
Zlecenie to instytucja prawa, która pozwala także na zakończenie tej relacji z woli zleceniodawcy w każdym czasie, chroniąc równocześnie interes drugiej strony, przez umożliwienie jej uzyskania odszkodowania wówczas, gdy układ relacji stron nie stwarzał uzasadnionej podstawy do wypowiedzenia umowy. Jeżeli nie jest ono podyktowane ważnym powodem, zleceniodawca ma obowiązek naprawienia szkody poniesionej wskutek przedterminowego rozwiązania umowy.
Motyw naprawienia szkody traci jednak na znaczeniu w przypadku zastrzeżenia przez strony umownego okresu wypowiedzenia umowy, a zatem przyjęcia przez strony, że ustanie umowy po upływie tego umówionego okresu nie naruszy ich interesu i nie spowoduje uszczerbku wymagającego kompensaty (wyrok SN z 13.10.2021 r., I CSKP 239/21).
Wypowiedzenie umowy zarówno z ważnego powodu, jak również z innych przyczyn może zostać powiązane przez strony z terminem wypowiedzenia. Taka konstrukcja nie naruszy przepisów kodeksu cywilnego. W tej kwestii wypowiadał się wielokrotnie Sąd Najwyższy, np. w orzeczeniach z 20.04.2004 r., V CK 433/03, z 28.09.2004 r., IV CSK 640/03, z 20.12.2005 r., V CK 295/05, z 21.08.2008 r., IV CSK 202/08, z 23.11.2011 r., IV CNP 14/11, czy 29.10.2020 r., V CSK 492/18.
Strony umowy mogą więc ustalić, że rozwiązanie umowy-zlecenia / o świadczenie usług (z ważnej przyczyny, z innej przyczyny, a nawet bez przyczyny) nastąpi po upływie uzgodnionego przez strony okresu wypowiedzenia. Przyjęcie takiego rozwiązania zwiększy stabilność stosunku prawnego łączącego strony, a przewidziany umową okres wypowiedzenia umożliwia każdej z nich przystosowanie się do nowej sytuacji, powstałej wskutek decyzji jednej ze stron o zakończeniu umowy.
Co? Gdzie? Kiedy?
