Znajomość fizjologii dojrzewania dziewcząt ułatwia wykrycie nieprawidłowości, które wymagają oceny specjalisty, najczęściej endokrynologa lub ginekologa dziecięcego.
fot. pexels.com
Objawy pokwitania widoczne w ósmym roku życia wymagają pilnej oceny endokrynologa jako przedwczesne pokwitanie. Trzeba wykluczyć zaburzenia hormonalne, choroby przysadki, nowotwory. Warto wiedzieć, że prawidłowe pokwitanie dziewcząt rozpoczyna się od powiększenia sutków (jak u chłopców jąder) po dziewiątych urodzinach. Potem pojawia się owłosienie łonowe i pachowe, a po 2–3 latach miesiączka. Inna kolejność także wymaga konsultacji endokrynologa.
W pierwszych trzech latach krwawienia mogą być nieregularne, z przerwami. Wpływa na to masa ciała, odżywianie, uprawianie sportu. Po 3 latach cykle powinny być regularne, jak u dorosłych kobiet, i trwać 24–32 dni. Wszystkie dziewczęta z cyklami skróconymi (poniżej 21 dni), czyli częstymi miesiączkami, lub zbyt długimi, czyli rzadkimi miesiączkami, powinny najpierw odwiedzić pediatrę celem wykonania badań kontrolnych. Trzeba sprawdzić pracę tarczycy, morfologię, zasoby żelaza, wapnia i witaminy D3. Upewnić się, czy często podejmowana przez nastolatki dieta wegetariańska jest zbilansowana. Czasem kluczowy dla oceny jest wiek kostny. Wiadomo, że 85 proc. nastolatek do 2 lat od pierwszej miesiączki ma cykle bezowulacyjne, niebolesne, niepłodne, a od trzeciego roku 60–80 proc. cykli miesiączkowych trwa prawidłowo 24–34 dni, jak u dorosłych kobiet.
Każda dziewczynka dojrzewa indywidualnie i potrzebuje odpowiednio długiego, „swojego” czasu na osiągnięcie dojrzałości osi podwzgórze–przysadka–jajnik. Wiele problemów z miesiączkami może rozwiązać lekarz pediatra. Choćby standardowe leczenie bólu z użyciem ibuprofenu – przeciwzapalnie, a nie paracetamolu czy no-spy, która może nasilić krwawienie. U każdej pacjentki po szesnastym roku życia z nieregularnymi miesiączkami lub wtórnym brakiem miesiączki, jeżeli wcześniej miesiączkowała, trzeba zwrócić uwagę na objawy towarzyszące i nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych. Do objawów alarmowych (tzw. czerwone flagi) należą:
- znaczna utrata lub wzrost masy ciała (brak miesiączki może wyprzedzić anoreksję),
- brak cech dojrzewania po 12. r.ż. (cenne USG jamy brzusznej z oceną macicy i jajników),
- krwotoczne miesiączki,
- nadmierne owłosienie (hirsutyzm), trądzik niepoddający się leczeniu,
- powiększenie łechtaczki, zrost warg sromu,
- czerwone rozstępy skóry, mlekotok,
- – ból głowy, zaburzenia widzenia (ocena neurologa i okulisty).
Pilna ocena endokrynologa jest wskazana przy przyspieszeniu wieku kostnego (ocena z RTG nadgarstka) – aby szybko zdiagnozować choroby nadnerczy, które nieleczone mogą wywołać niski wzrost ostateczny dziecka i wtórne zaburzenia hormonalne. Zachęcam do omawiania problemów okresu pokwitania najpierw z pediatrą. Czasem wyrównanie anemii, niedoboru witaminy D3, kalorii „wyleczy” nastolatkę. Postępowanie zależy od obrazu klinicznego. W przypadku objawów alarmowych najszybszą formą diagnostyki jest kilkudniowa hospitalizacja.
Co? Gdzie? Kiedy?
