Dziecko uprawiające sport

Mówi się, że sport to zdrowie. To prawda, wysiłek korzystnie wpływa na układ krążenia i oddychania, poprawia utlenowanie i odżywianie tkanek oraz funkcje narządów. Aktywność fizyczna jest ważna i bardzo przyczynia się – zarówno u dzieci, jak i dorosłych – do poprawy zdrowia, lepszej kondycji, odporności, sprawnego refleksu, poczucia własnej wartości, rozwoju społecznego, radzenia sobie ze stresem, szybszego wzrostu, utrzymania prawidłowej masy ciała i uwapnienia kości, koordynacji ruchów, wyrabia także nawyk podejmowania wysiłku i systematycznej pracy, zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia, osteoporozy i nadwagi. Poprawia przebieg chorób przewlekłych. To wszystko dotyczy sportu rekreacyjnego, jazdy na rowerze, spacerów, zajęć na basenie, lekcji w-f i ćwiczeń na zajęciach szkolnych kółek sportowych. Warto dzieci zachęcać do regularnych ćwiczeń zamiast przesiadywania przed komputerem.

Sport wyczynowy stwarza jednak pewne zagrożenia. Nadmiar jak zawsze jest szkodliwy. Może być źródłem groźnych urazów oraz obciążeń fizycznych i psychicznych. Dlatego dzieci, które chcą ćwiczyć w klubach sportowych, powinny być badane i kwalifikowane przez lekarzy medycyny sportu. Wstępne badanie może wykonać pediatra, ale ostateczną decyzję podejmuje lekarz sportowy w oparciu o: wywiad lekarski, badanie dziecka oraz wyniki badań krwi, ocenę pracy serca w EKG spoczynkowym i wysiłkowym, pomiar ciśnienia i test wysiłkowy, a czasem także echo serca. Niektóre choroby mogą uwidocznić się dopiero podczas dużego wysiłku, dlatego badania te są regularnie powtarzane co roku. Wiemy, że nadmierny wysiłek może mieć negatywny wpływ na zdrowie, może zwolnić tempo wzrostu i rozwoju dziecka, zahamować procesy dojrzewania, w przypadku dziewcząt – opóźnić pierwszą miesiączkę lub zahamować regularny cykl, a także pogorszyć wyniki w nauce. Nadmierne obciążenie układu kostnego – tak częste w akrobatyce – przyczynia się do skrzywień kręgosłupa i uszkodzeń stawów. Przetrenowane serce ma skłonność do przerostu mięśnia i wytworzenia kardiomiopatii przerostowej. Maksymalny wysiłek może sprowokować u niektórych podatnych dzieci groźne komorowe zaburzenia rytmu i zatrzymanie akcji serca w trakcie np. meczu. Dlatego tak ważna jest profesjonalna ocena dziecka przed podjęciem decyzji o regularnym uprawianiu sportu kilka razy w tygodniu.

Rodzice często zgłaszają się do pediatry po podpis na karcie sportowca. To nieporozumienie. W karcie nie chodzi o stwierdzenie, że dziecko dziś jest zdrowe, bez infekcji i wygląda jak pączek w maśle, ale o potwierdzenie, że znaczny wysiłek fizyczny jest dla tego konkretnego dziecka bezpieczny i nie wiąże się z ryzykiem utraty przytomności lub trwałego uszczerbku na zdrowiu. To może stwierdzić lekarz sportowy po wnikliwych badaniach. Gorąco zachęcam rodziców, których dzieci uprawiają sport, do kontaktu z lekarzami sportowymi i właściwej troski o ich dorosłe życie, a nie tylko sukcesy sportowe.


Grażyna Rybak – specjalista chorób dzieci
Idziemy nr 26 (355), 24 czerwca 2012 r.