Może niezupełnie „wszystko”, ale naprawdę wiele zależy od przecinka
Kiedy przed tygodniem pisałem o tym, że przecinek – jego występowanie w danym kontekście lub też brak oraz użycie go w tym, a nie innym miejscu – bardzo często wpływa na znaczenie zdania, podawałem przykłady raczej anegdotyczne i mało prawdopodobne. Nietrudno jednak znaleźć konteksty inne. Wieloznaczność uzależniona od interpunkcji jest szczególnie charakterystyczna dla zdań zawierających imiesłowowy równoważnik zdania, np.: Maria wybiegła szybko zamykając drzwi. Przecinek można tu umieścić w dwóch miejscach, a przez to zmienić łączliwość przysłówka szybko i w konsekwencji – wymowę całego zdania: Maria wybiegła, szybko zamykając drzwi oraz Maria wybiegła szybko, zamykając drzwi. Podobnie jest także w wielu innych typach zdań złożonych. Na przykład zdanie Kiedy wiał wiatr od południa dochodziły zapachy pobliskiej piekarni można zapisać na dwa sposoby: Kiedy wiał wiatr, od południa dochodziły zapachy pobliskiej piekarni oraz Kiedy wiał wiatr od południa, dochodziły zapachy pobliskiej piekarni. Jak widać, tym razem różnica znaczenia jest jeszcze większa.
A oto inny przypadek: zdanie, w którym przecinki decydują o zasadniczej kwestii, czyli liczbie osób oraz relacjach między nimi: Rozmowa siostry Kasi kuzynki Ewy i Piotra trwa już trzy godziny. Można stworzyć pięć wariantów tego zdania, różniących się interpunkcją, a przez to znaczeniem:
1. Rozmowa siostry, Kasi, kuzynki, Ewy i Piotra trwa już trzy godziny – zdanie jest jednoznaczne: mowa w nim o pięciu osobach: siostrze, Kasi, kuzynce, Ewie i Piotrze.
2. Rozmowa siostry, Kasi, kuzynki Ewy, i Piotra trwa już trzy godziny – i tym razem liczba osób jest jednoznaczna, ale mowa jest tu tylko o trzech osobach: siostrze, Kasi, która jest kuzynką Ewy, i Piotrze.
3. Rozmowa siostry Kasi, kuzynki Ewy, i Piotra trwa już trzy godziny – w tym przypadku także nie mamy wątpliwości, ile osób ze sobą rozmawia – tym razem tylko dwie, ale dwojako można rozumieć połączenie siostra Kasi. Dialog prowadzą albo siostra Kasia, która jest kuzynką Ewy, i Piotr, albo też siostra Kasi, która jest kuzynką Ewy, i Piotr.
4. Rozmowa siostry, Kasi, kuzynki Ewy i Piotra trwa już trzy godziny – ten wariant dopuszcza już dwie różne interpretacje. Może być tu mowa o czterech osobach: siostrze, Kasi, kuzynce Ewie i Piotrze lub o trzech osobach: siostrze, Kasi oraz kuzynce Ewy i Piotra.
5. Rozmowa siostry Kasi, kuzynki Ewy i Piotra trwa już trzy godziny – w ostatnim przykładzie możliwości interpretacyjnych jest jeszcze więcej. Może tu chodzić o trzy osoby: siostrę Kasię (lub siostrę Kasi), kuzynkę Ewę (lub kuzynkę Ewy) i Piotra lub też o dwie osoby: siostrę Kasię (lub siostrę Kasi) oraz kuzynkę Ewy i Piotra…
Wątpliwości dotyczące liczby osób, które są bohaterami tekstu, miewają też niekiedy słuchacze znanego fragmentu Biblii. Otóż 16. rozdział Ewangelii według św. Marka rozpoczyna się następującym zdaniem: Po upływie szabatu Maria Magdalena, Maria, matka Jakuba, i Maria Salome nakupiły wonności, żeby pójść namaścić Jezusa. Rzecz jasna, czytelnicy „Idziemy” doskonale wiedzą, że mowa jest tu o trzech kobietach, ale przecież gdyby ktoś nie znał dobrze historii biblijnej i nie miał przed oczyma tekstu drukowanego, w którym interpunkcja wszystko rozstrzyga, to mógłby uznać, że do grobu Jezusa przyszły cztery kobiety: Maria Magdalena, Maria, matka Jakuba oraz Maria Salome.
Jak widać, może niezupełnie „wszystko”, ale naprawdę wiele zależy od przecinka…
Co? Gdzie? Kiedy?
