Dziś chciałbym zaprezentować Państwu lekturę przykładowych haseł, by tym bardziej zachęcić do korzystania z tego źródła wszystkich tych, którym zależy na poprawnym i sprawnym budowaniu wypowiedzi.
fot.Alex Andrews | link
Oto cztery pierwsze hasła (zachowuję pisownię oryginalną, rozwijam jedynie skróty).
A («ktoś» «robi coś», «coś» «dzieje się») od (a do z; A do Z; a do zet) •W porządku alfabetycznym, w kolejności występowania liter w alfabecie: Katalog ułożony jest od a do z. Książka telefoniczna ma typowy układ od A do Z. •Wszystko od początku do końca: Przy urządzaniu domu mąż wszystko od a do zet zrobił sam, bez pomocy fachowców.
Jak widzimy, omawiane połączenie (zamieszczone pod hasłem „A”) – mimo znacznego stopnia utrwalenia – ma wiele możliwych wariantów, co w słowniku wyrażone jest za pomocą umieszczonych w nawiasie zaimków i czasowników o ogólnym znaczeniu, które w konkretnych zdaniach mogą (ale nie muszą) być zastąpione odpowiednimi wyrazami. Wariantywne są też sposoby zapisywania nazw liter, a samo wyrażenie ma dwa znaczenia.
AARON laska Aarona •książk. [książkowe] Rzecz, której użycie ma zapowiadać a. [albo] prowokować korzystną zmianę w czyimś życiu: Umyślnie zostawiła na oparciu krzesła swój koronkowy szal, aby niczym laska Aarona zasugerował zebranym wybór Kaliksta na przewodniczącego. I udało się, prezesem został właśnie on. •biblj. [biblijne] Starszy brat Mojżesza arcykapłan Aaron używał laski, która położona przed Arką Przymierza zakwitła jak drzewo migdałowe i wydała owoce. Miało to znaczyć, że Aaron zostanie arcykapłanem, co też się stało: Wzmianka o lasce Aarona znajduje się w Biblii, w Księdze Liczb, a ściśle Lb 17, 16-26.
W drugim haśle pojawiają się kwalifikatory wskazujące na charakter i pochodzenie opisywanego wyrażenia, a ono samo ma tylko jedną możliwą postać. Z kolei w haśle trzecim znów pojawiają się zaimek i czasownik w tzw. ostrych cudzysłowach; mogą one zostać zastąpione wyrazami, które dadzą się sprowadzić odpowiednio do „ktoś” i „robi coś”.
ABCUG «ktoś» «robi coś» w krótkich abcugach •Szybko, w krótkim czasie: Udało mi się skończyć studia w krótkich abcugach. Stracił łajdak zdrowie i w krótkich abcugach skonał.
Ostatnie z gniazd, które chcę Państwu zaprezentować, jest najbardziej rozbudowane: zawiera cztery różne połączenia wyrazowe wraz z kwalifikatorami, opisem znaczeń i przykładowymi użyciami.
ABDYKACJA 1. abdykacja z «czegoś» •publ. [publicystyczne], żarg. [żargonowe] Rezygnacja z wysokiego stanowiska: Nie sprawdził się jako szef i musiał pomyśleć o abdykacji z dyrektorowania. 2. akt abdykacji •oficj. [oficjalne] Dokument rezygnacji z władzy królewskiej: Wieczorem przedstawił Radzie akt abdykacji. •oficj. [oficjalne] Dokonanie abdykacji: Król zdobył się na akt abdykacji, ale to nie znaczy, że zrezygnował z władzy. 3. «ktoś» składa abdykację •oficj. [oficjalne] Abdykuje, ustępuje z najwyższego stanowiska w państwie: Król złożył abdykację na rzecz swojego syna, księcia Walii. •publ. [publicystyczne] Rezygnuje z wysokiego stanowiska: Uznał, że sytuacja w rządzie zmusza go do złożenia abdykacji.
Co? Gdzie? Kiedy?
