Wybór przewodniczącej państwowej komisji ds. przeciwdziałania wykorzystywaniu małoletnich poniżej lat 15 otwiera kolejny rozdział w działaniu tej instytucji. Przy okazji niektórzy stawiają zarzuty co do rzekomej niechęci Kościoła, by współpracować z tym gremium.
Powołana ustawą z 2019 r. komisja ma analizować wpływające zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa wykorzystywania seksualnego dzieci. Ma również prawo badać sprawy przedawnione. Jej celem jest także wsparcie ofiar, które doświadczyły lub doświadczają bólu, poczucia osamotnienia, krzywdy i niesprawiedliwości. Warto w tym miejscu podkreślić, że obowiązek złożenia takiego zawiadomienia do komisji bądź organów ścigania spoczywa na każdym, kto ma wiedzę o takim przestępstwie. Jeżeli tego nie uczyni, naraża się na odpowiedzialność karną, zagrożoną karą do trzech lat pozbawienia wolności.
O wstrząsającym zjawisku wykorzystywania seksualnego dzieci możemy przeczytać i usłyszeć coraz więcej. To dobrze, bo wiedza pomaga zapobiegać działaniom pedofilów. Kościół aktywnie włączył się w działania prewencyjne poprzez wiele działań, jak np. programy ochrony nieletnich, szkolenia skierowane do duchownych i świeckich pracowników instytucji kościelnych. Należy przyznać, że wykonana w Kościele praca zaowocowała znaczącą poprawą standardów postępowania w przypadkach choćby podejrzeń o czyny contra sextum względem małoletnich. Trudno w innych instytucjach dostrzec tak wiele działań podejmowanych w celu zapewnienia bezpieczeństwa dzieciom.
Wielokrotnie w przestrzeni publicznej pojawiały się zarzuty, że strona kościelna unika komisji i nie jest zainteresowana współpracą z nią. Szczególnie mocno padały takie oskarżenia w kontekście odmowy przekazywania przez diecezje i zgromadzenia zakonne dokumentów z dochodzeń wstępnych, jakie były przez nie prowadzone po złożeniu zawiadomień o czynach wykorzystania nieletnich. Pytanie, czy oskarżenia te wynikały tylko z niewiedzy, czy z chęci powielania kłamstwa ukazywania Kościoła jako siedliska zła. Obserwując kontekst tych zarzutów, można uznać, że mają one charakter świadomej dezinformacji. Tymczasem sposób postępowania instytucji kościelnych nie wynika ze złej woli czy chęci ukrywania potencjalnych sprawców, ale z obowiązujących przepisów prawa. Z chwilą przekazania akt do Watykanu to Stolica Apostolska staje się ich jedynym dysponentem i tylko ona może się zgodzić na udostępnianie dokumentów w drodze międzynarodowej pomocy prawnej. Z takim wnioskiem może, za pośrednictwem nuncjusza apostolskiego, zwrócić się nie tylko komisja, ale także sąd czy prokuratura. Jak dotychczas wnioski takie były rozpatrywane pozytywnie i akta były włączane do toczących się postępowań.
Istnieją przynajmniej dwa obszary, na których komisja i Kościół mogą współdziałać. Pierwszym z nich jest możliwa współpraca na polu badań statystycznych razem z Instytutem Statystyki Kościoła Katolickiego. Drugim jest ochrona dzieci i młodzieży przed wykorzystaniem seksualnym, w której Kościół w Polsce poprzez wieloletnie działanie Centrum Ochrony Dziecka ma duże doświadczenie. Realizowane przez COD projekty dotyczące prewencji w szkołach katolickich i ośrodkach dla osób z niepełnosprawnościami mogą stać się inspiracją do podjęcia podobnej pracy, która będzie służyć ochronie małoletnich i bezbronnych w państwowych placówkach edukacyjnych i opiekuńczych.
Patrząc na dotychczasowy dorobek komisji, można zadawać pytanie o skuteczność jej działania i celowość istnienia. Nie ma ona uprawnień właściwych organom ścigania, natomiast spełnia funkcję wspierającą osoby pokrzywdzone i identyfikacyjną w zakresie występujących problemów pojawiających się w praktyce karania sprawców. Wydaje się, że właściwszym wyjściem byłoby wzmocnienie funkcji koordynacyjnej i analitycznej komisji, by skupiała ekspertów w dziedzinie ochrony dzieci przed przestępcami seksualnymi, niż tworzenie instytucji quasi-policyjno-sądowej, powielającej częściowo kompetencje sądów i prokuratury.
Co? Gdzie? Kiedy?
