IPN odtajnia archiwa

Wykaz pojawił się na stronie internetowej IPN ok. godz. 10. Każda jednostka zawiera dwie sygnatury, a także opis, w którym są podstawowe dane osobowe.

Dla dziennikarzy i historyków

W opisach są dane osobowe (imię i nazwisko, data urodzenia, imię ojca) m.in. funkcjonariuszy SB, a także informacje o sprawach operacyjnego sprawdzenia, sprawach operacyjnego rozpoznania, dokumentacja wyposażenia wywiadowczego, kwestionariusze ewidencyjne, teczki opatrzone skrótami m.in. TW, KI, RO, SMW. Np. pierwsza z brzegu dostępna jednostka wygląda następująco: "Sygnatura obecna: IPN BU 003088/1000 t. 1-2; Sygnatura zbioru "Z": IPN BU Z/002281/111 t. 1-2; Opis: Akta osobowe funkcjonariusza: Cegielska z d. Katańska Lidia Jolanta, c. Tadeusza, ur. 06.09.1959 r."

Wykaz ma pomóc m.in. pracownikom naukowym lub dziennikarzom odnaleźć te dokumenty, które ich interesują. Zawartość dokumentów jest dostępna w normalnym trybie – każdą "teczkę" można będzie obejrzeć w Instytucie po złożeniu wniosku dziennikarskiego lub naukowego. IPN podał też, że szczegółowy opis dokumentów z wykazu zostanie zamieszczony w aplikacji Cyfrowe Archiwum, dostępnej m.in. dla dziennikarzy w każdej czytelni IPN.

Na stronie IPN dostępne są też objaśnienia niektórych użytych w wykazie terminów źródłowych i skrótów, np.: "Agent – Tajny i świadomy współpracownik UB oraz Informacji Wojskowej tkwiący bezpośrednio w rozpracowywanych strukturach (do 1956 r.). – Tajnie i świadomie współpracujący z Wywiadem Cywilnym i Wojskowym PRL, obywatel obcego państwa lub obywatel PRL na stałe zamieszkały za granicą".

Wykaz obejmuje wyłącznie te jednostki archiwalne, które w 2016 r. wyłączono z magazynów, gdzie znajdował się były wyodrębniony, tajny zbiór archiwum IPN. Informacje z opublikowanego indeksu dotyczą dokumentów wytworzonych przez aparat bezpieczeństwa PRL, które trafiły w poprzednich latach do wyodrębnionego, tajnego zbioru w IPN ze względu na aktualne bezpieczeństwo polskiego państwa.

Przeglądają służby specjalne

– Nie ma żadnego uzasadnienia, aby niepodległą Rzeczypospolitą budować na aktywach PRL-u – powiedział na konferencji prasowej w Warszawie prezes IPN Jarosław Szarek. – 28 lat temu przestała istnieć Polska Rzeczypospolita Ludowa – niesuwerenne, komunistyczne, totalitarne państwo. Spadek jednak po tym państwie trwał długo, można powiedzieć trwa do dzisiaj. Wiele materiałów, które wytworzyły służby specjalne komunistycznego państwa pozostało tajne do dzisiaj – mówił.

Prezes IPN zapewnił też, że dokumentacja zbioru zastrzeżonego "zostanie w perspektywie roku ujawniona".

Przypomniał, że obecnie nieodtajnioną jeszcze dokumentację przeglądają wspólnie z archiwistami IPN funkcjonariusze ABW, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, a także Służby Kontrwywiadu i Wywiadu Wojskowego. Zgodnie z przepisami nowelizacji ustawy o IPN z kwietnia ubiegłego roku służby specjalne mają czas na dokonanie przeglądu do 15 czerwca br. Po tym terminie tzw. zetka – jak zapewnia IPN – przejdzie do historii.

– Od samego początku zdecydowana większość opinii publicznej w Polsce, i to wykazują wszystkie badania socjologiczne, była za tym, aby ujawnić tę spuściznę po byłych komunistycznych służbach bezpieczeństwa. Nie zawsze była taka wola polityczna – dodał Szarek.

Prezes IPN zaznaczył też, że służby specjalne jak do tej pory nie złożyły żadnych zastrzeżeń do przeglądanych materiałów.

O łączniczce płk. Kuklińskiego i "nielegałach"

Wiceszef Kolegium IPN Sławomir Cenckiewicz poinformował, że w odtajnionej w 2016 r. dokumentacji są m.in. materiały dotyczące gen. Ryszarda Kuklińskiego.

– Chciałem państwu zaprezentować bardzo ciekawy wyciąg z materiałów ujawnionych ze zbioru zastrzeżonego. To jest dziewięć jednostek dotyczących oficer CIA, która pracowała w stacji amerykańskich tajnych służb w Warszawie. Jest to oficer łącznikowy czy łącznikujący pułkownika Kuklińskiego. Można powiedzieć, że na tym etapie warszawskim (była to) oficer prowadząca pułkownika Kuklińskiego – powiedział historyk.