Czym są Drzwi Święte?

Zamurowane Drzwi Święte w Bazylice św. Piotra

„Nadszedł czas nowego Jubileuszu, w którym Drzwi Święte zostaną ponownie otwarte, aby dać żywe doświadczenie Bożej miłości, która wzbudza w sercu pewną nadzieję zbawienia w Chrystusie” – napisał papież Franciszek w bulli Spes non confundit („Nadzieja zawieść nie może”), ogłaszającej Jubileusz Zwyczajny Roku 2025.

Z formalnego punktu widzenia Drzwi Święte to jedno z pięciu wejść do bazyliki św. Piotra. Przymiotnik „Święte” bierze się stąd, że otwiera się je tylko z okazji Roku Jubileuszowego – Zwyczajnego (co 25 lat) bądź Nadzwyczajnego (jego datę wskazuje papież ze względu na jakieś szczególne okoliczności).

GRANICA ZBAWIENIA

Dla katolików Drzwi Święte mają duże znaczenie symboliczne. Nawiązują one bowiem bezpośrednio do słów Chrystusa: „Ja jestem bramą. Jeżeli ktoś wejdzie przeze Mnie, będzie zbawiony” (J 10, 9). Drzwi Święte symbolizują zatem oddzielenie tego, co święte (sacrum), od tego, co nie święte (profanum), wyznaczając tym samym jakby umowną granicę zbawienia.

Kościół od samego początku dostrzegał i podkreślał symboliczne znaczenie kościelnych drzwi, ustanawiając nawet w pierwszych wiekach chrześcijaństwa specjalny urząd ostiariusza, do którego obowiązków należało m.in. otwieranie i zamykanie drzwi świątyni. Innym przejawem szacunku wobec kościelnych bram było dekorowanie ich w czasie świąt kwiatami i wawrzynami. Zdarzało się też, że podczas niektórych uroczystości wierni klękali na progu świątyni i całowali jej drzwi na znak szacunku.

SZWAJCARSKI DAR

Wiele spośród świątynnych drzwi to prawdziwe dzieła sztuki, by wspomnieć tylko słynne drzwi w bazylice św. Sabiny w Rzymie z początku V w. czy w Polsce Drzwi Gnieźnieńskie. Nawiązując jeszcze do historii, warto również zaznaczyć, że drzwi niektórych rzymskich bazylik pochodzą z czasów pogańskich. Dla przykładu: drzwi w bazylice św. Jana na Lateranie pochodzą z Kurii na Forum Romanum, a drzwi w bazylice Świętych Kosmy i Damiana – ze świątyni Romulusa.

Drzwi Święte w bazylice św. Piotra w obecnej postaci to dar katolików szwajcarskich na Rok Święty 1950, jako podziękowanie za uchronienie narodu szwajcarskiego od tragedii II wojny światowej. Na zamówienie biskupa Bazylei-Lugano Franciszka von Strenga zaprojektował je włoski artysta Ludwik Consorti ze Sieny (1902–1979), a wykonali mistrzowie z Florencji.

Na marginesie dodajmy, że 15 lutego 2012 r., podczas audiencji generalnej w Auli Pawła VI w Watykanie, Benedykt XVI pobłogosławił reprodukcję Drzwi Świętych bazyliki św. Piotra przeznaczoną dla Muzeum Domu Rodzinnego Jana Pawła II w Wadowicach. Odlana w brązie wierna kopia Drzwi Świętych jest obecnie stałym elementem tego muzeum – i jest to jedyna tego typu replika na świecie, na której wykonanie Stolica Apostolska wydała specjalne pozwolenie.

KLUCZ I KLAMKA

Jeśli chodzi o treść poszczególnych scen biblijnych ukazanych na Drzwiach Świętych w bazylice św. Piotra, to prawie wszystkie nawiązują do motywu przebaczenia i miłosierdzia. Odnajdujemy tu więc przypowieść o synu marnotrawnym, scenę spotkania Jezusa z jawnogrzesznicą, pasterza poszukującego zagubionej owcy i inne. Jedynie ostatnia, szesnasta płaskorzeźba, przedstawia Piusa XII otwierającego Drzwi Święte w Wigilię Bożego Narodzenia 1949 r. Poszczególne płaskorzeźby oddzielone są herbami papieży, którzy otwierali Drzwi Święte w czasie swojego pontyfikatu.

Historia tej ceremonii sięga roku 1500, za pontyfikatu Aleksandra VI (1492–1503), kiedy to w czasie obchodów ósmego Roku Jubileuszowego zostały one otwarte po raz pierwszy. Od tamtego czasu otwiera się je regularnie co 25 lat, o ile w międzyczasie nie wypadną jubileusze nadzwyczajne. W tym miejscu wypada zaznaczyć, że kilka razy w historii nie doszło do otwarcia Drzwi Świętych z powodów politycznych. Stało się tak np. w roku 1800 i 1850.

Od pamiętnego Wielkiego Jubileuszu Roku 2000, gdy w noc Bożego Narodzenia 1999 r. Drzwi Święte w bazylice św. Piotra w Watykanie otworzył Jan Paweł II, będziemy mogli być świadkami tego wydarzenia po raz trzeci. W 2015 r. otwarł je bowiem Franciszek z okazji Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia. Jubileusz ów trwał od 8 grudnia 2015 r. do 20 listopada 2016 r., kiedy to Drzwi Święte zostały przez papieża zamknięte, a następnie zamurowane od wewnątrz cegłami z watykańskiej fabryki. Tradycyjnie umieszczono w nich również szkatułkę z kluczem i klamką do otwarcia Drzwi Świętych, medalami aktualnego pontyfikatu oraz pergaminem z opisem ceremonii obchodów Roku Świętego.

AKT WIARY

Drzwi Święte w bazylice św. Piotra nie będą jedynymi, które otworzy Franciszek: 29 grudnia 2024 r. dokona tego również w bazylice laterańskiej, 1 stycznia 2025 r. – w bazylice Matki Bożej Większej, a 5 stycznia 2025 r. – w bazylice św. Pawła za Murami. Wyjątkowo w nadchodzącym Roku Jubileuszowym papież otworzy jeszcze jedne Drzwi Święte – w którymś z rzymskich więzień. Wszystkie zostaną zamknięte 28 grudnia 2025 r., poza Drzwiami Świętymi w bazylice św. Piotra, których zamknięcie 6 stycznia 2026 r., w uroczystość Objawienia Pańskiego, zakończy obchody Jubileuszu Zwyczajnego.

Wkrótce Drzwi Święte zostaną więc po raz kolejny otwarte. Przejście przez nie będzie stanowiło kulminacyjny moment wszystkich pielgrzymek zdążających w Roku Jubileuszowym 2025 do Wiecznego Miasta. Dla poszczególnych wiernych natomiast akt ten będzie miał charakter publicznego wyznania wiary w Jezusa Chrystusa jedynego Zbawiciela świata i będzie symbolizował gotowość do odnowienia swojego życia według Jego nauki.