Cud jest pewną zamkniętą całością (= celem samym w sobie), znak jest rzeczywistością otwartą (= środkiem do celu); sensem cudu jest dobrostan obdarowanego, a sensem znaku jest poszerzenie perspektywy obdarowanego i świadków.
komentarze Bractwa Słowa Bożego,
autor: ks. Błażej Węgrzyn
Pierwsze czytanie: Iz 65, 17-21
Dziś, jutro i pojutrze będą nam towarzyszyć teksty prorockie zapowiadające odnowę Jerozolimy. Kontekstem tych fragmentów jest okres wygnania Żydów do Babilonii (na tereny dzisiejszego Iraku i Iranu) w VI wieku przed Chr. Deportowani odczytali to zesłanie jako karę za wcześniejszy grzech: niewierność Panu oraz niesprawiedliwość społeczną; byli obłudni – choć uczestniczyli w kulcie jedynego Boga, szli na kompromisy ze złem zarówno w swym życiu osobistym, jak i politycznym.
Teraz, w duchu pokuty i rozrzewnienia, wyobrażają sobie swą zrujnowaną stolicę wraz ze świątynią obróconą w ruinę: Jerozolima to wszakże miasto-symbol – uosobienie ich statusu zbiorowej Oblubienicy, która zdradziła swego boskiego Ob-lubieńca, „cudzołożąc” z obcymi bóstwami i własnymi niskimi instynktami. W tym kontekście należy odczytywać dosłowne przesłanie patronujących nam proroków.
Dziś Izajasz zapowiada swym rodakom-banitom odnowę: przebaczenie (Nie będzie się wspominać dawniejszych dziejów), pocieszenie (rozweselę się z Jerozolimy i rozraduję się z jej ludu!) oraz błogo-sławieństwo (długowieczność i dobrobyt). To wizja powrotu do ziemi ojczystej i urządzenia się w niej na nowo – znów „po Bożemu”. Z historii zbawienia wiemy jednak, że choć powrót ten faktycznie nastąpił, nie można go podsumować bajkowym: „i żyli długo i szczęśliwie”; nie brakowało bowiem ani konfliktów wewnętrznych, ani zagrożeń zewnętrznych (z obcymi okupacjami włącznie).
Izajaszowa „nowa Jerozolima” odnosi się bowiem dopiero do nas: Kościoła, który czerpie łaskę usprawiedliwienia z paschalnego misterium Jezusa Chrystusa. Przykładając więc do siebie sytuację deportowanych Izraelitów i słuchając prorockiego pocie-szenia, kierujmy się w stronę naszych sakramentów zbawienia.
Psalm responsoryjny: Ps 30 (29), 2 i 4. 5-6. 11-12a i 13b
Niesprecyzowane okoliczności powstania dzisiejszego psalmu nabierają treści przez dopasowanie go do wcześniejszego czytania: wrogowie – to Babilończycy; kraina umarłych – to sama Babilonia; gniew Pana trwający przez chwilę – to okres wygnania tamże (586-538 przed Chr.); żałobny lament zamieniony w taniec – to zapowiedź powrotu do Jerozolimy. Od-czytując zaś ten utwór w kluczu paschalnego misterium Chrystusa, uzyskujemy jego ostateczną interpretację: wrogowie – to tym razem grzech (pierworodny, śmiertelny i lekki albo społeczny) oraz wady i złe nawyki; kraina umarłych – to tym razem ryzyko piekła; gniew Pana trwający przez chwilę – to tym razem rzeczywistość pokuty i oczyszczenia, przez które przechodzimy; żałobny lament zamieniony w taniec – to tym razem zwycięstwo krzyża, udo-stępnione w sakramentach i zapowiadające wieczne szczęście z Trójcą Świętą w niebie. I w jednej, i w drugiej interpretacji musi się jeszcze odnaleźć konkretny człowiek – Żyd i chrześcijanin – odnoszący ją do przebiegu swojego życia. To twoje zadanie!
Ewangelia: J 4, 43-54
Ewangelia św. Jana składa się z dwóch części: Księgi Znaków (rozdz. 1-12) i Księgi Chwały (rozdz. 13-21); ten podział ma naturę duchową i pedagogiczną – komu pomniejsze znaki objawią bóstwo Jezusa, ten dostrzeże je także w wielkim znaku Jego chwalebnego wywyższenia na krzyżu. Zatem, tytułowe „znaki” pierwszej części są czymś więcej niż „cudami” – obejmują je i zarazem przekraczają. Podczas gdy cud jest pewną zamkniętą całością (= celem samym w sobie), znak jest rzeczywistością otwartą (= środkiem do celu); sensem cudu jest dobrostan obdarowanego, a sensem znaku jest poszerzenie perspektywy obdarowanego i świadków.
Redaktor Ewangelii pieczołowicie wyselekcjonował siedem takich znaków – spośród „wielu innych, których nie zapisano w tej książce, a które, gdyby je szczegółowo opisać, to sądzę, że cały świat nie pomieściłby ksiąg, które by trzeba napisać” (por. J 20, 30; 21, 25); cel tych znaków autor ujął następująco: „abyście wierzyli, że Jezus jest Mesjaszem, Synem Bożym, i abyście wierząc mieli życie w imię Jego” (J 20, 31). Toteż zamiast rozpatrywać te znaki samodzielnie (niezależnie od siebie), lepiej wychodzić od ich wspólnego mianownika, czyli objawienia Jezusa jako Mesjasza-Chrystusa.
Dzisiejszy fragment, z jednej strony, wspomina o pierwszym znaku, czyli objawieniu Go podczas wesela w Kanie Galilejskiej (Jezus przybył powtórnie do Kany Galilejskiej, gdzie przedtem przemienił wodę w wino), z drugiej zaś, opisuje następny w kolejności znak, czyli uzdrowienie syna urzędnika królewskiego. Podsumowując pierwszy znak, Ewangelista odnotował: „uwierzyli w Jezusa Jego uczniowie” (J 2, 11); także relację o drugim znaku zakończył identycznie: I uwierzył sam urzędnik i cała jego rodzina. Lecz to nie jedyne podobieństwo między tymi dwoma pierwszymi znakami.
Oprócz podobieństwa „celu”, zachodzi między nimi także podobieństwo „sposobu” – zarówno bowiem weselni słudzy w Kanie Galilejskiej, jak i dzisiejszy urzędnik z Kafarnaum najpierw wierzą słowu Jezusa: ci pierwsi, biorąc do serca wskazówkę Maryi, są posłuszni Jego poleceniu, by napełnić stągwie wodą (zob. J 2, 5.7), a ten drugi zawierza Jego zapewnieniu o przeżyciu swojego syna. To ważna obserwacja o charakterze paschalnym: by ujrzeć chwałę Jezusa (= przyjąć Jego bóstwo, a ostatecznie – Jego zmartwychwstanie), trzeba najpierw dobrowolnie przejść z Nim przez ciemność (jakiś osobisty dramat, jak brak wina w Kanie czy dzisiejszą śmiertelną gorączkę dziecka, aż po Jego dramat, czyli sam krzyż).
Co? Gdzie? Kiedy?
