Francuzka, która pokochała Polskę

Konferencja w Centrum Konferencyjnym Ordynariatu Polowego (ul. Długa 13/15), której organizatorami są Ordynariat Polowy, Muzeum Ordynariatu Polowego – oddział Muzeum Historycznego Miasta Stołecznego Warszawy, Konfraternia św. Jakuba Apostoła Starszego przy katedrze polowej oraz Fundacja Pamięci Rosy Bailly w Warszawie, upamiętni 40. rocznicę śmierci Rosy Bailly oraz 100-lecie rozpoczęcia jej działalności na rzecz Polski. 11 kwietnia o godz. 18.00 w katedrze polowej odprawiona zostanie Msza święta w intencji Rosy Bailly, podczas której poświęcony zostanie krzyż na jej grób w Pau.

Patronat nad sesją objęli Prezydent RP Andrzej Duda, a także m.in. Antoni Macierewicz, minister obrony narodowej, Pierre Buhler, ambasador Republiki Francuskiej w Polsce, bp Józef Guzdek, biskup polowy Wojska Polskiego, Łukasz Kamiński, prezes IPN oraz senator Anna Maria Anders.

Konferencja „Żyłam z Wami, cierpiałam i płakałam z Wami” rozpocznie się o godz. 9.00. Będzie składała się z dwóch sesji, podczas których zostaną zaprezentowane referaty na temat życia i działalności Rosy Bailly, jej twórczości, prowadzonej przez nią pomocy charytatywnej i społecznej, zbiorom przekazanym przez nią do placówek muzealnych, sytuacji polskich żołnierzy, którzy trafili do Francji po klęsce wrześniowej 1939 roku i francuskiej w 1940 roku, a także recepcji dorobku jej życia i twórczości w Polsce i we Francji.

Celem konferencji, jak piszą organizatorzy, jest przypomnienie szlachetnej postaci Rosy Bailly, której Polska, a w szczególności polscy żołnierze tak wiele zawdzięczają. Wydarzenie ma także pomóc zgłębić wiedzę, nad kwestiami, które stanowiły istotę działalności “wielkiej Francuzki o polskim sercu”.

Rosa Dufour Bailly urodziła się 14 marca 1890 r. we francuskim Saint-Florent-sur-Cher. Od 1916 roku była nieformalnym ambasadorem Polski i spraw naszej ojczyzny we Francji. Jako nauczycielka literatury francuskiej w żeńskim gimnazjum w Cahors zainicjowała akcję „Grosik Polski” (sou polonais), celem której była zbiórka datków dla polskich sierot. W 1919 roku założyła towarzystwo Les Amis de la Pologne (Przyjaciele Polskie), którego została sekretarzem generalnym. W okresie plebiscytów w 1921 roku agitowała za przyłączeniem Górnego Śląska do Polski. W okresie międzywojennym stowarzyszenie zorganizowało w 246 miastach Francji ok. 1400 manifestacji propagujących polskie sprawy. W tym okresie stowarzyszenie wydało 56 broszur i książek w nakładzie ok. 400 tys. egzemplarzy na temat Polski.

Wybuch II wojny światowej zmienił działania kulturalno-informacyjne stowarzyszenia i Rosy Bailly, na pomoc humanitarną udzielaną polskim żołnierzom oraz cywilnym uchodźcom: kobietom i dzieciom, żyjącym w dramatycznych warunkach w schroniskach i obozach. Internowanym w strefie Vichy, wysyłała paczki, szukała dla nich pracy, aby mogli legalnie opuścić obozy, lobbowała wśród Francuzów, by pomagali polskim jeńcom.

Jako osoba głęboko wierząca Rosa w swych „Listach do Polaków” wielokrotnie wskazywała wiarę w Boga, jako niewyczerpane źródło siły. W jednym z nich zwróciła się do Polaków z prośbą o budowę kapliczek obozowych, które miały pomóc odnaleźć żołnierzom sens życia w Bogu i być stacjami „Kalwarii Narodu Polskiego”.

Jednocześnie miały stanowić symbol chrześcijańskiego przebaczenia Francuzom, których zaniedbania i zaniechania, w opinii Rosy, doprowadziły do wybuchu wojny. Do dziś na ziemi francuskiej stoją dwie takie kalwaryjskie stacje. Pierwsza to kapliczka lotników w Septfonds, przed którą co roku 8 maja gromadzą się Francuzi oraz Polacy mieszkający we Francji oraz druga, w Idron, gdzie, co roku, w maju modlą się polscy żołnierze uczestniczący w Międzynarodowej Pielgrzymce Żołnierzy do Lourdes.

Po zakończeniu II wojny światowej, ze względu na sytuację geopolityczną, Rosa Bailly nie mogła już w pełni realizować swojej polonofilskiej misji. Starała się jednak nadal działać na rzecz Polski. Jako sprzeciw wobec odebrania Polsce Lwowa wydała książkę „Lwów se libère”, która w języku angielskim ukazała się w Londynie w 1956 r. pt.: „A city fights for freedom: the rising of Lwów in 1918-1919”. (W Polsce jej wydanie nastąpiło w 2011 roku, pt.: „Miasto walczy o wolność. Obrona Lwowa w latach 1918-1919”) W latach 60. Rosa odwiedzała Polskę. Przekazała kilkaset eksponatów do Muzeum Narodowego w Warszawie, biblioteki w Kurniku i Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy.

Rosa Bailly była autorką książek o Polsce, m.in. Au coeur de la Pologne (1937) oraz zbiorków poezji Portes du Paradis (1957). Przekładała również na język francuski polską poezję (m.in. Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Juliana Tuwima). Została uhonorowana licznymi polskimi odznaczeniami, m.in. w roku 1969 otrzymała nagrodę polskiego Pen Clubu. Zmarła w podpirenejskim Pau 14 czerwca 1976 r. W dniu pogrzebu jej trumna była przykryta biało-czerwoną flagą.

Rosa Bailly była damą Orderu Odrodzenia Polski (w 1921 r. – krzyż kawalerski, w 1927 r. – krzyż oficerski, w 1936 r. – krzyż komandorski). Jej imieniem nazwano uliczkę na warszawskim Bemowie, przedszkole oraz jeden ze skwerów w Krakowie.

W 2013 r. grób Rosy Bailly w Pau miał zostać zlikwidowany z powodu nieopłacania kwatery. Cały majątek przekazany przez nią został przekazany najpierw klasztorowi w Pau, a po jego likwidacji miejscowemu muzeum, który także zostało zamknięte. Dzięki Polakom mieszkającym we Francji miejsce spoczynku Rosy Bailly zostało uratowane.

Przed rokiem na jej grobie, z inicjatywy Zygmunta Szczepaniaka, Polaka, żołnierza gen. Władysława Andersa, mieszkającego niedaleko Pau oraz wiernych Ordynariatu Polowego, pojawiła się nowa, dwujęzyczna tablica przywieziona tam przez polskich pielgrzymów.

11 kwietnia 2016 roku w o godz. 18.00 w Katedrze Polowej Wojska Polskiego odprawiona zostanie Msza święta w intencji Rosy Bailly, podczas której poświęcony zostanie krzyż na jej grób w Pau.