Czego uczył nowy święty?

„Teologia, mówiąc o prawdzie, musi dawać argumenty rozumowe, bez których wiara nie mogłaby wejść w dialog z poznaniem naukowym. A brak dialogu stwarza największe niebezpieczeństwo dla wiary.” Czy to słowa obecnego niedawno na naszych łamach ks. prof. Michała Hellera? A może napisał to w sławnej encyklice Fides et ratio sam Jan Paweł II? Otóż nie, jest to pogląd kard. Johna Henry’ego Newmana, od 13 października świętego Kościoła katolickiego, pogląd opisany słowami francuskiego autora Jeana Honorégo, też zresztą kardynała. Kardynał Honoré, emerytowany arcybiskup Tours, w skromnej objętościowo, a bogatej w treści książce „Myśl Henry’ego Newmana” przedstawia intelektualną i duchową biografię tego wielkiego teologa, człowieka wielkiej wiary i jednego z najsławniejszych konwertytów. John Henry Newman (1801-1890) urodził się bowiem i wychował w anglikańskiej rodzinie o ustalonej przez ojca bankiera pozycji społecznej, wbrew woli ojca został diakonem i rozpoczął posługę kapłańską w Oksfordzie, aby ostatecznie w 1847 r. przyjąć w Rzymie święcenia na kapłana Kościoła katolickiego. A nie był to Kościół w jego ojczyźnie szanowany, więcej: był Kościołem wyśmiewanym. Zanim do tego doszło, Newman był jednym z liderów ruchu oksfordzkiego, który podjął próbę odnowy, czy wręcz reformy, Kościoła anglikańskiego, niszczonego wtedy przez nepotyzm, konformizm, zależność od państwowych beneficjów i niski poziom duchowieństwa.

Newman uważał – i dawał temu wyraz w swoich pracach – że do pełni chrześcijańskiego życia trzeba dochodzić przez prawdę rozumu i światło wiary. Przykładał wielka wagę do sumienia – kilka tygodni temu pisaliśmy o jego sławnej książeczce „Sumienie chrześcijańskie”, wznowionej właśnie w nowym przekładzie. Był przy tym człowiekiem modlitwy. Jak pisze we wstępie tłumacz prezentowanej książki Czesław Mazurek – znawca myśli Newmana – angielski kardynał uważał, że „największym zagrożeniem dla sumienia jest relatywizm myślowy”. Newman przykładał też wielką wagę do edukacji (książka „Idea uniwersytetu”) i religii w procesie kształcenia i wychowania. W sposób niemal profetyczny ukazywał rolę świeckich w życiu Kościoła. Prezentował – pisze tłumacz – „wspólnotowe spojrzenie na Kościół, co zostało docenione dopiero w dokumentach Soboru Watykańskiego II”.

Kard. Honoré omawia w sposób przystępny najważniejsze książki Newmana, w tym „O rozwoju doktryny chrześcijańskiej”, „Gramatykę przyświadczenia”, „Kazania parafialne” i „Kazania uniwersyteckie”, „Wykłady o nauczycielskim urzędzie Kościoła” oraz „Apologię”. Dla każdego, kto chce bliżej poznać nowego świętego, książka kard. Honorégo będzie lekturą nie tylko obowiązkową, ale przede wszystkim bardzo ciekawą.

Jean Honoré, „Myśl Johna Henry’ego Newmana”, przekład Czesław Mazurek, Gaudium, Lublin 2019.