O pojednaniu polsko-ukraińskim na konferencji w Rzymie

Wskazał m. in. na procesje z okazji Bożego Ciała w Kijowie w okresie I wojny światowej, o których pisała prasa katolicka a w których brali wspólny udział Ukraińcy grekokatolicy i Polacy łacinnicy. Zaznaczył, że w prasie katolickiej tamtego okresu wydawanej we wschodniej Rzeczpospolitej pisano wiele i przeciwstawiano się torpedowaniu kościelnych inicjatyw skierowanych ku pojednanie obu obrządków i narodów.

Przypomniał wybitne postaci zasłużone dla pojednania obu Kościołów i narodów, m. in. bp Piotra Szelążka z Łucka, bp Zygmunta Łozińskiego z Pińska, ks. Josyfa Slipyja ze Lwowa, abp Andrzeja Szeptyckiego, zwierzchnika UKGK.

– Proces pojednania to jednak wielka i długa sprawa dlatego temat ten jest podejmowany przez współczesną prasę polską i ukraińską wymaga on kontynuacji i potrzebuje nowych, wielkich ludzi pojednania – powiedział ks. Jerzy Zając.

Ks. protojerej Artur Masłej z Pieniężna ukazał rolę Kościoła katolickiego w procesie dialogu i pojednania polsko-ukraińskiego na Warmii i Mazurach. Wskazał na kontynuację na tych terenach tradycji powstałego w XVI w. jezuickiego Kolegium "Hosianum" w Braniewie, które propagowało unię, wspierało Kościół greckokatolicki i pojednanie Kościołów dwóch obrządków. Przypomniał o pomocy Kościoła rzymskokatolickiego dla grekokatolików jakiej udzielono Ukraińcom po ich wypędzeniu na tereny Warmii i Mazur w ramach Akcji "Wisła" w 1947 r. Zdaniem ks. Masłeja proces polsko–ukraińskiego pojednania zaczął się już wtedy m. in. poprzez pomoc w sprawowaniu funkcji duszpasterskich, w utrzymaniu tożsamości narodowej i kościelnej a także kształceniu kapłanów w archidiecezjalnym seminarium duchownym w Olsztynie.

Na temat historii ukraińskich unitów, po co są potrzebni Kościołowi i Polsce, mówił red. Jacek Borkowicz z „Przewodnika Katolickiego”. Wyróżnił i scharakteryzował pięć okresów w dziejach Kościoła greckokatolickiego. Przypomniał, że przez wiele wieków obrządek unicki głównie był praktykowany przez warstwy chłopskie i mieszczan małych miasteczek. Wskazał na polemiki i konflikty grekokatolików z prawosławiem jakie miały miejsce w ciągu wieków. Za bardzo ważny w dziejach UKGK red. Borkowicz uznał fakt przeniesienia stolicy Kościoła ze Lwowa do Kijowa w obszarze wielowyznaniowej Ukrainy i dialogu z trzema Kościołami prawosławnymi w tym kraju. – Mimo, że trwa wojna na wschodnich granicach, to w tej chwili Ukraina przeżywa okres względnie spokojny i możliwości koegzystencji i wymiany poglądów. Rodzą się nowe podziały geopolityczne i geocywilizacyjne ale trawa dialog z Ukraińskim Kościołem Prawosławnym Patriarchatu Kijowskiego dzięki temu m.in., że nie kieruje się on tzw. genem antyzachodnim – powiedział. Wskazał na potrzebę kontynuacji i rozwoju w Ukrainie tradycji "Kościoła słowiańskiego" jako trzeciego filaru, obok "wschodniego i zachodniego" płuca, chrześcijaństwa w Europie.

Arcybiskup Szewczuk ogłosił patronem świętej sprawy pojednania polsko-ukraińskiego świętego Jana Pawła II. To wielki dar, że możemy się modlić przy grobie św. Jana Pawła II, który odegrał ogromną rolę w przełamywaniu podziałów pomiędzy narodami, kościołami i religiami, w szczególny sposób między narodami Polski i Ukrainy. Arcybiskup Szewczuk zaznaczył, że idea pojednania po Drugiej Wojnie Światowej stoi u podstaw zjednoczonej Europy.

– Potrzebujemy wstawiennictwa św. Jana Pawła II, gdyż jak to powiedział w 1991 roku w Przemyślu, że nasze relacje potrzebują balsamu, leku, który ukoiłby ból powstały w wyniku konfliktu i zbrodni pomiędzy Ukraińcami i Polakami – powiedział Arcybiskup Szewczuk.

Podsumowując pierwszy dzień konferencji prof. Roman Drozd z Akademii Pomorskiej w Słupsku wskazał na potrzebę mówienia nie tylko o bolesnych rozdziałach relacji polsko–ukraińskich ale skupieniu większej uwagi na pozytywnych elementach wzajemnej współpracy w ciągu dziejów, których jest wiele i do dzisiaj są nie odkryte.

Obrady konferencji zainaugurowali ks. dr Hieronim Fokciński SJ, dyrektor Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych oraz ks. prof. Marek Inglot SJ, dziekan Wydziału Historii Kościoła i Kościelnych Dóbr Kultury Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie. Była obecna ambasador Ukrainy przy Stolicy Apostolskiej, Tatiana Iżewska. Byli także seminarzyści Papieskiego Kolegium Ukraińskiego im. św. Jozafata, ojcowie bazylianie z Rzymu oraz honorowy konsul Republiki Islandii w Warszawie – Bogusław Szemioth.

Organizatorami konferencji są: Katedra Aksjologicznych Podstaw Edukacji Uniwersytetu War mińsko–Mazurskiego w Olsztynie, Międzynarodowe Centrum Dialogu Międzykulturowego i Międzyreligijnego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Fundacja Kultury Duchowej Pogranicza w Lublinie i Papieski Instytut Studiów Kościelnych w Rzymie.