Na ile inspiruje Księdza Biskupa obecny program duszpasterski Kościoła w Polsce, skoncentrowany na Duchu Świętym? Jakich owoców możemy się po nim spodziewać?
W tym roku program ten porusza tematykę Ducha Świętego w Kościele oraz w życiu poszczególnych chrześcijan. To przede wszystkim refleksja nad sakramentem bierzmowania – formacją przed jego przyjęciem, jak i żywa obecność w Kościele już bierzmowanych.
Wciąż w naszym myśleniu pokutuje troska o przygotowanie do przyjęcia sakramentu bierzmowania. A tymczasem powinna to być formacja, która pozwala potraktować bierzmowanie nie jak cel, ale jako dar w drodze do dojrzałości chrześcijańskiej i dalszego aktywnego bycia w Kościele.
Bierzmowanie niczego nie kończy, a wręcz odwrotnie – po okresie inicjacji chrześcijańskiej – zaczyna się życie wiarą, która wyzwala, daje siłę, ale też zobowiązuje do życia według jej zasad. Zobowiązuje do świadectwa chrześcijańskiego, a nawet w niektórych okolicznościach do obrony wiary.
Program duszpasterski kierunkuje wszystkie wysiłki pastoralne w Kościele w Polsce. Niedocenianie lub nawet lekceważenie ogólnopolskiego programu duszpasterskiego świadczy o małym wyczuciu eklezjalnym, zarozumiałości (bo "wiem więcej"…), a czasem niestety o zwykłym lenistwie.
Kościół powszechny, może nawet bardziej niż Kościół w Polsce – wobec zbliżającego się Synodu Biskupów – żyje sprawami młodych ludzi. W Polsce młodzież wciąż w Kościele trwa. Jak jej nie stracić?
Jest to jeden z największych problemów współczesnego duszpasterstwa. Jak nie stracić młodych ludzi, którzy ulegają modzie, są bombardowani niechęcią do Kościoła, a również sami nie zawsze mieli okazję doświadczyć żywego Kościoła.
Najprostszą drogą do zachowania młodzieży w Kościele jest duszpasterstwo rodzin, gdyż to jest podstawowe środowisko wychowania w wierze. Jednak rodziny coraz częściej przeżywają rozmaite trudności i przestają być wsparciem dla młodych w ich drodze do Boga i Kościoła.
Dlatego potrzeba żywych wspólnot, ruchów i stowarzyszeń, by tam młodzi mogli znaleźć środowisko wiary. Świat zmienił się na tyle, że dziś nie tyle trzeba młodych izolować od wrogich nurtów, bo to jest niemożliwe, gdyż według określenia Marshalla McLuhana świat stał się globalną wioską, ale przede wszystkim należy dać im możliwość kontaktu przynajmniej z jednym żywym środowiskiem kościelnym.
Polityczna „dobra zmiana” w Polsce przywraca pewien ład wartości konserwatywnych. Może jest więc czas na pogłębienie współpracy Kościoła w tym nurtem politycznym, który gwarantuje nam obronę podstawowych wartości cywilizacji europejskiej? A może linia Kościoła winna być inna? Jeśli tak, to jaka?
„Dobra zmiana” to nośne hasło polityczne, ale dla mnie dobra zmiana kojarzy się z życiem religijnym i z duchowością, a dotyczy przede wszystkim nawrócenia. Dlatego wolę wypowiadać się na tematy religijne i eklezjalne, niż polityczne. Tym bardziej, że według soborowej konstytucji „Gaudium et spes” posłannictwo, jakie Chrystus powierzył Kościołowi, „nie ma charakteru politycznego, gospodarczego czy społecznego: cel bowiem, jaki Chrystus nakreślił Kościołowi, ma charakter religijny. Ale z tejże religijnej misji wypływa zadanie, światło i siły, które służyć mogą założeniu i utwierdzeniu wspólnoty ludzkiej według prawa Bożego” (KDK 42).
Kościół ze swej natury nie wiąże się, ani nie utożsamia się z żadną partią polityczną. Ma jednak prawo, a nawet obowiązek – w ramach realizacji swej funkcji profetyczno-krytycznej – oceniać życie publiczne oraz wskazywać kierunki jego rozwoju. Natomiast współpraca z władzami świeckimi, opierająca się na poszanowaniu autonomii rzeczywistości ziemskich oraz wzajemnej autonomii państwa i Kościoła, jest potrzebna, ponieważ pomaga roztropnie troszczyć się o dobro wspólne ojczyzny i wszystkich jej obywateli.
Niech Ksiądz uchyli rąbka tajemnicy. Jak zostaje się biskupem, w szczególności diecezjalnym? Kościół ma sprawdzone procedury wyłaniania pasterzy swych diecezji. Jak one wyglądają, jakie kryteria są brane pod uwagę?
O kryteriach, jakie obowiązują przy wyborze biskupa, trudno mi się wypowiadać, ponieważ cały ten proces objęty jest tajemnicą. Chodzi w nim o wyłonienie kandydatów, którzy odznaczają się po pierwsze głęboką wiarą; po drugie miłością Kościoła; po trzecie dyspozycyjnością i duchem służby. A przede wszystkim są gotowi pomagać ludziom w drodze do zbawienia.
Jeśli chodzi o wewnętrzne procedury jakimi posługuje się Stolica Apostolska przy wyborze biskupa diecezjalnego, to dokładną wiedzę na ten temat posiada watykańska Kongregacja ds. Biskupów, która jest za to odpowiedzialna oraz Nuncjatura Apostolska w danym kraju. Nuncjusz pomaga w wyłonieniu kandydatów, przedstawianych najpierw Kongregacji a potem Ojcu Świętemu.
Wiem jedynie, że zanim pojawią się konkretni kandydaci, jest to poprzedzone zbieraniem informacji. Celem tych działań jest wyłonienie odpowiedniego człowieka na biskupa diecezjalnego. W ramach tej procedury Ojciec Święty za pośrednictwem swoich współpracowników pyta wiele osób o zdanie i prosi o opinie dotyczące danej diecezji i ewentualnego kandydata na jej biskupa.
Odpowiedzi tych udziela się w zgodzie z sumieniem, w poczuciu odpowiedzialności za Kościół oraz w tajemnicy, aby dzielący się swoją wiedzą nie byli skrępowani ryzykiem ujawnienia ich szczerej opinii. Ojciec Święty Franciszek podkreśla, że biskup musi być przede wszystkim duszpasterzem. Biskup to w pierwszym rzędzie pasterz zatroskany o owczarnię, a nie naukowiec, urzędnik lub polityk.
O swym wyborze dowiedziałem się dopiero podczas rozmowy z Nuncjuszem Apostolskim w Polsce, który przedstawił mi decyzję Ojca Świętego. Jest taka zasada, że jeśli nie ma poważnych przeciwwskazań, to nie wolno odmawiać głosowi Kościoła. Ponadto nie wyobrażam sobie, aby Ojcu Świętemu stawiać warunki, to raczej przełożony wyraża oczekiwania wobec podwładnego. W Kościele obowiązuje posłuszeństwo, które nie jest poddaństwem, ale zaufaniem, które opiera się na wierze i zaufaniu do Boga.
Biskup diecezjalny odpowiedzialny jest za "Kościół lokalny", co dokładnie należy rozumieć pod tym pojęciem?
Kościół lokalny to termin stosowany w teologii i potocznie, zamiennie z określeniem Kościół partykularny – na określenie Kościoła na danym obszarze. W tym pojęciu chodzi głównie o ukazanie z jednej strony koniecznego związku z Kościołem powszechnym, a z drugiej strony idzie o podkreślenie specyfiki i własnych problemów danego terenu. Typową formą Kościoła partykularnego jest diecezja. Jest to wspólnota, na czele której stoi biskup diecezjalny.
Każdy biskup posiada uprawnienia i obowiązki wynikające z przyjęcia pełni sakramentu święceń kapłańskich. Przyjęcie trzech stopni sakramentu święceń (diakonat, prezbiterat i biskupstwo) sprawia, że biskup posiada większe uprawnienia niż prezbiter np. jest zwyczajnym szafarzem sakramentu bierzmowania oraz może udzielić sakramentu święceń.
Natomiast jego zadania związane z administracją i zarządzaniem są już konsekwencją powierzonych mu przez Ojca Świętego funkcji. Biskup diecezjalny zawiaduje diecezją, czyli dba o to, by była ona środowiskiem wzrostu wiary, miłości i nadziei chrześcijańskiej. To właśnie na nim, biskupie diecezjalnym spoczywa odpowiedzialność przed Bogiem, papieżem oraz ludźmi. Ponieważ Kościół katolicki ma strukturę hierarchiczną, to zależności głównie przebiegają w relacji Ojciec Święty – biskup diecezjalny, podlega on bezpośrednio Papieżowi. Wszystkie inne instytucje, urzędy lub kolegia (np. Konferencja Episkopatu Polski) ułatwiają tę relację oraz pomagają w lepszej organizacji struktur eklezjalnych oraz duszpasterstwa.
Dziękuję za rozmowę.
***
Bp Wiesław Śmigiel od pięciu lat jest biskupem pomocniczym diecezji pelplińskiej, pełni też wiele funkcji w Konferencji Episkopatu Polski. Jest członkiem jej Rady Stałej i przewodniczącym Komitetu ds. Dialogu z Niewierzącymi oraz członkiem Komisji Duszpasterstwa, Rady ds. Rodziny, Komisji ds. Polonii i Polaków za Granicą i Zespołu ds. Ruchów Intronizacyjnych. Po kanonicznym objęciu diecezji toruńskiej – będzie najmłodszym biskupem na czele polskiej diecezji i jednym z najmłodszych biskupów diecezjalnych w Europie.
Urodził się 3 stycznia 1969 roku w Świeciu. latach 1988–1994 odbył studia w Wyższym Seminarium Duchownym diecezji pelplińskiej. W 1994 r. przyjął święcenia kapłańskie. W okresie 1996–1998 był sekretarzem i kapelanem bp. pelplińskiego Jana Szlagi; a równocześnie redaktorem dwutygodnika diecezji pelplińskiej „Pielgrzym”.
W 1988 r. rozpoczął studia z zakresu teologii pastoralnej na KUL. W 2003 r. obronił doktorat z teologii pastoralnej. W 2010 r. uzyskał habilitację z zakresu teologii pastoralnej na podstawie dysertacji pt. "Uczestnictwo wiernych świeckich w budowaniu Kościoła-Wspólnoty". Od 2011 r. do 2014 r. kierownikiem Katedry Teologii Pastoralnej Szczegółowej KUL.
24 marca 2012 r. został mianowany biskupem pomocniczym diecezji pelplińskiej, a święcenia biskupie przyjął 21 kwietnia 2012 r. w katedrze pelplińskiej. Jego dewiza biskupia brzmi: "Omnibus omnia factus" – "Stawszy się wszystkim dla wszystkich".
Co? Gdzie? Kiedy?
