30 lat temu zmarł jeden z najwybitniejszych teologów XX wieku

Hans Urs von Balthasar był wielkim erudytą, nie tylko z zakresu teologii, ale także i filozofii oraz historii literatury. Posiadał zdolność syntetyzowania zdobytej wiedzy. A do tego z wielką odwagą stawiał pewne kwestie teologiczne, które nadal pozostają aktualne. Dlatego wielu ludzi uważa go za jedną z najwybitniejszych postaci kończącego się wieku.

Naukowy dorobek Hansa Urs von Balthasara obejmuje 100 książek i ok. 500 innych publikacji. W Polsce ukazały się przekłady 18 jego dzieł. Jak twierdzi teolog z Münster, Thomas Pröpper, "obojętnie przejść obok jego dzieł można tylko za cenę zubożenia teologii". Siłą napędową myśli Ursa von Balthasara jest pytanie o właściwą drogę dla Kościoła oraz lansowany przez niego pogląd o powszechnym zbawieniu wszystkich ludzi, a także koncepcja eschatologii, czyli rzeczy ostatecznych dotyczących człowieka.

Hans Urs von Balthasar urodził się w Lucernie 12 sierpnia 1905 r. Kształcił się w szkołach zakonnych - benedyktyńskiej w Engelbergu i jezuickiej w Feldkirch; ponadto studiował na uniwersytetach w Wiedniu i Berlinie. W Lyonie obronił doktorat z teologii i w październiku 1929 wstąpił do zakonu jezuitów. 26 lipca 1939 r. przyjął święcenia kapłańskie i pracował jako kapelan uniwersytecki w Bazylei. Tam zaprzyjaźnił się z wielkim teologiem protestanckim Karlem Barthem, tam też spotkał mistyczkę Adrienne von Speyr, którą przygotował do chrztu i ochrzcił. Wraz z nią założył w 1945 r. świecki instytut - Wspólnotę św. Jana, w 1947 r. natomiast - wydawnictwo Johannes Verlag w Einsiedeln, będąc jego redaktorem, wydawcą, tłumaczem i autorem. W 1950 r. opuścił zakon jezuitów, gdyż ten nie chciał wziąć odpowiedzialności za Wspólnotę św. Jana i został inkardynowany do diecezji Chur. Nie brał udziału w pracach Soboru Watykańskiego II, ale już w 1969 r. został członkiem Międzynarodowej Komisji Teologicznej w Watykanie i w tym środowisku zainspirował w 1972 r. powstanie międzynarodowego przeglądu teologicznego "Communio", który ma obecnie 15 wersji językowych, w tym również polską. Współpracował również przy powstaniu pisma "Międzynarodowy Przegląd Katolicki".

Chociaż nigdy nie został profesorem akademickim, prowadził setki wykładów na najbardziej liczących się uniwersytetach. Jednocześnie głosił wiele rekolekcji. Był też autorem ponad 500 wysoko cenionych publikacji teologicznych ("Teologia misterium paschalnego", "Burzenie bastionów", "Chrześcijanin i lęk", "Cordula", "Czy Jezus nas zna? Czy my znamy Jezusa?" i inne), tłumaczem ok. 100 książek, redaktorem i wydawcą dzieł Adrienne von Speyr. Był doktorem honoris causa szkół teologicznych w Edynburgu, Fryburgu, Münster oraz Amerykańskiego Uniwersytetu Katolickiego w Waszyngtonie. Otrzymał Nagrodę Pawła VI i Nagrodę Mozarta, którego muzykę cenił sobie niezwykle wysoko. Miłość do muzyki otworzyła mu dostęp do specyficznego sposobu mówienia o Bogu, a później rozwijał swoją teologię, posługując się kategoriami muzycznymi.

W uznaniu wybitnych zasług dla Kościoła papież Jan Paweł II postanowił nadać mu godność kardynała, co zapowiedział 29 maja 1988 r. Hans Urs von Balthasar nie dożył uroczystej ceremonii przyjęcia insygniów kardynalskich na konsystorzu 28 czerwca, zmarł dwa dni wcześniej. Został pochowany na cmentarzu Hofkirche w Lucernie. Miał zostać kardynałem-diakonem rzymskiego kościoła San Nicola in Carcere.

"Mogę zaświadczyć, że jego życie było prawdziwym poszukiwaniem prawdy, którą pojmował jako poszukiwanie prawdziwego Życia" - pisał o nim papież Benedykt XVI. Nawiązując do osobistej przyjaźni z Balthasarem przypomniał oddanie, z jakim pochylał się on nad tajemnicą Wcielenia. "Szukał śladów Bożej obecności i Jego prawdy wszędzie: w filozofii, literaturze, religiach. Zawsze usiłował przełamywać granice, które trzymają umysł we własnej niewoli po to, aby otwierać go na wymiar nieskończoności" - napisał Benedykt XVI w 2005 r.

W marcu br. rozpoczął się jego proces beatyfikacyjny.