Dzieje ludzkości, w tym historię Polski, można by opisać jako dzieje głupoty. Czym jest głupota? Wbrew pozorom nie jest łatwo odpowiedzieć na to pytanie. Głupota niekoniecznie wiąże się z brakiem wykształcenia. Co gorsza, nierzadko bywa tak, że wykształcenie czyni ją szczególnie niebezpieczną, bardziej zamaskowaną i zaraźliwą. Przeciwieństwem głupoty nie jest też inteligencja, bo są osoby, którym natura nie dała wysokiego IQ, czyli ilorazu inteligencji, ale pomimo to, znając swe ograniczenia, w praktyce bardzo dobrze radzą sobie w podejmowaniu życiowych decyzji, w odróżnianiu prawdy od fałszu, dobra od zła. Przeciwieństwem głupoty byłaby mądrość. Generalnie można by powiedzieć, że głupota to brak kojarzenia związków przyczynowo-skutkowych, nieumiejętność uchwycenia tego, co rzeczywiście w danej sprawie istotne, a także ślepota na emocje innych ludzi, przy czym głupota często idzie w parze z brakiem samokrytycyzmu i pyszałkowatością.
Michał Wiszniewski, filozof i historyk literatury, w 1837 r. opublikował książkę „Charaktery rozumów ludzkich”, w której zawarł rozdział „Głupstwo i rozmaite jego odcienie”. Bo jak są różne rodzaje inteligencji, tak są też różne odcienie głupoty. Dlatego też bywa, że człowiek bardzo bystry w jakiejś dziedzinie w innej dotknięty jest porażającą głupotą. Wśród wymienianych rodzajów głupoty uderzył mnie termin „głupota salonowa”. Chodzi o osoby, które potrafią powtarzać zdania innych w taki sposób, że sprawiają wrażenie inteligentnych i mogłyby „przebywać na salonach”. I de facto przebywają. Tego rodzaju głupota, niestety, dość często występuje wśród ludzi, których dawniej nazywano komediantami, a dziś robią za autorytety i „sumienie narodu” – ale gdy mówią rzeczywiście sami z siebie, to wyłazi głupota, niekiedy wulgarna głupota, czego dobitny przykład dał Andrzej Seweryn, aktor i reżyser, w swojej słynnej przemowie do wnuczka.
Temat głupoty znajdujemy w Biblii. „Bo głupi – czytamy u proroka Izajasza – wygłasza niedorzeczności i jego serce obmyśla nieprawość, żeby się dopuszczać bezbożności i głosić błędy o Panu” (Iz 31, 6). A Księga Przysłów przestrzega: „Nie mów do uszu głupiego, bo wzgardzi mądrością twej mowy” (Prz 23, 9). Ta sama Księga stwierdza bez ogródek: „Jak pies do wymiotów powraca, tak głupi powtarza szaleństwa” (Prz 26, 11). Rzadko ktoś się do własnej głupoty przyzna, jesteśmy raczej skłonni przypisywać ją innym. Stąd nie brakuje w życiu rodzinnym i społeczno-politycznym sytuacji jak z piaskownicy przezywających się dzieci: „Jesteś głupi!”, „Nie! To ty jesteś głupi!”. Dlatego Paweł Apostoł kpi sobie z zadufanej niby-mądrości świata i w Liście do Koryntian pisze: „Skoro bowiem świat przez mądrość nie poznał Boga w mądrości Bożej, spodobało się Bogu przez głupstwo głoszenia słowa zbawić wierzących. […] głosimy Chrystusa ukrzyżowanego, który jest zgorszeniem dla Żydów, a głupstwem dla pogan” (1 Kor 1, 21-23). Wielu mężów i kobiet Bożych, natchnionych tymi słowami, wybierało bycie „głupimi” dla świata, aby być „mądrymi” przed Bogiem.
Dziś mamy do czynienia nie tylko z głupotą, ale także z masowym ogłupianiem. To, co zawsze miało służyć mądrości, niekiedy służy ogłupianiu. Niepokoi to, co robi „ministra” edukacji Barbara Nowacka czy też minister kultury podpułkownik Bartłomiej Sienkiewicz, który wcześniej wykazywał się w resortach siłowych. Głupota, bywa, że pod płaszczykiem miłosierdzia i nieosądzania nikogo, wdziera się do Kościoła. Nicolás Gómez Dávila już dawno zauważył, że „domieszka kilku kropel chrześcijaństwa do lewicowych poglądów zamienia głupca w głupca doskonałego”. Tym bardziej módlmy się o mądrość, Bożą mądrość.
Co? Gdzie? Kiedy?
