Męczennicy II wojny

Uroczystość beatyfikacyjna największej liczby Polaków w dziejach Kościoła – odbyła się w Warszawie na placu Piłsudskiego 13 czerwca 1999 r. We Mszy na placu i przyległych ulicach uczestniczyło około miliona wiernych. Na miejscu celebry ustawiono ten sam krzyż, przy którym Jan Paweł II celebrował Eucharystię dwadzieścia lat wcześniej, podczas pierwszej pielgrzymki do Polski.

Proces beatyfikacyjny męczenników trwał w latach 1992--1998 i prowadzony był – zgodnie z wolą Episkopatu Polski – przez diecezję włocławską.

Nowi błogosławieni pochodzili z 18 diecezji, ordynariatu polowego i 22 rodzin zakonnych. Wśród nich było trzech biskupów: zamęczeni w obozie w Działdowie abp Julian Nowowiejski, ordynariusz płocki, i jego biskup pomocniczy Leon Wetmański oraz zamęczony w obozie Sachsenhausen biskup pomocniczy z Lublina Władysław Goral, zwany „aniołem dobroci i pokoju”. Na ołtarze wyniesionych zostało także 52 kapłanów diecezjalnych, 26 kapłanów zakonnych, trzech kleryków, siedmiu braci zakonnych, osiem sióstr zakonnych i dziewięć osób świeckich.

Najwięcej błogosławionych – dziesięciu – zostało zgłoszonych przez diecezję włocławską. Ksiądz Edward Grzymała, wikariusz generalny, ks. Henryk Hlebowicz, profesor na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, ks. Dominik Jędrzejewski, proboszcz z Gosławic, który odrzucił możliwość uwolnienia za cenę zdrady kapłaństwa, ks. Henryk Kaczorowski, rektor seminarium we Włocławku, ks. Józef Kurzawa, wikariusz z Osięcin, który zginął ze swoim proboszczem, także beatyfikowanym ks. Wincentym Matuszewskim, ks. Leon Nowakowski, rozstrzelany w Piotrkowie Kujawskim, i ks. Józef Straszewski, proboszcz parafii św. Stanisława we Włocławku. Z diecezji włocławskiej również dwóch kleryków, Tadeusz Dulny i Bronisław Kostkowski, zostało ogłoszonych błogosławionymi.

Poza błogosławionymi z diecezji włocławskiej ośmiu zgłosiła archidiecezja gnieźnieńska, sześciu archidiecezja lubelska, po pięciu archidiecezje poznańska i warszawska oraz diecezja radomska, po trzech archidiecezje białostocka i gdańska oraz diecezja łomżyńska, po dwóch archidiecezje częstochowska i katowicka oraz diecezja płocka, po jednym archidiecezja krakowska oraz diecezje drohiczyńska, kaliska, kielecka, sandomierska, tarnowska i Ordynariat Polowy.

Z zakonów męskich błogosławionych mają dominikanie, bracia mniejsi franciszkanie konwentualni, kapucyni i reformaci, karmelici bosi, karmelici trzewiczkowi, marianie, michalici, oblaci Maryi Niepokalanej, orioniści, pallotyni, salezjanie, bracia Serca Jezusowego i werbiści.

Z zakonów żeńskich na ołtarze wyniesione zostały siostry dominikanki, klaryski, niepokalanki, służebniczki starowiejskie, siostry szkolne de Notre Dame, urszulanki Unii Rzymskiej i zmartwychwstanki.

Wśród świeckich jest Marianna Biernacka, która oddała życie za swoją synową będącą w ciąży; Franciszek Stryjas, aresztowany przez gestapo za potajemne nauczanie religii; Stanisław Starowieyski, prezes Akcji Katolickiej w diecezji lubelskiej, który zginął w Dachau w Wielkanoc 1941 r.; Natalia Tułasiewicz, nauczycielka z Poznania, apostołka świeckich, która dobrowolnie wyjechała do Niemiec z grupą kobiet deportowanych na prace przymusowe, by podtrzymywać w nich ducha wiary i patriotyzmu; oraz „piątka poznańska” z oratorium salezjańskiego: Czesław Jóźwiak, Edward Kaźmierski, Franciszek Kęsy, Edward Klinik i Jarogniew Wojciechowski.

W swoim liście apostolskim Tertio millennio adveniente Jan Paweł II pisał: „W naszym stuleciu wrócili męczennicy. A są to często męczennicy nieznani, jak gdyby nieznani żołnierze wielkiej sprawy Bożej. Jeśli to możliwe, ich świadectwa nie powinny zostać zapomniane w Kościele. (…) Zadaniem Stolicy Apostolskiej w perspektywie trzeciego tysiąclecia będzie uzupełnienie martyrologiów Kościoła powszechnego, ze szczególnym uwzględnieniem świętości tych, którzy żyli Chrystusową prawdą także w naszych czasach”.

Obecnie trwa drugi proces beatyfikacyjny męczenników II wojny światowej. W Polsce odbywał się on w latach 1994-2011 i prowadziła go diecezja pelplińska, po czym jego akta zostały przekazane do Stolicy Apostolskiej. Dotyczy on sługi Bożego Henryka Szumana i 121 towarzyszy męczeństwa. Wśród tej grupy kandydatów na ołtarze jest rodzina Józefa i Wiktorii Ulmów z Markowej wraz z szóstką dzieci; 24 marca 1944 r. zostali oni zamordowani przez Niemców za ukrywanie dwóch rodzin żydowskich.

Trwają też przygotowania do procesu beatyfikacyjnego męczenników Wschodu, którzy w latach 1917-1989 zostali zamordowani z nienawiści do wiary przez prześladowców należących do reżimu komunistycznego. Decyzję o przeprowadzeniu tego procesu podjęli biskupi polscy w czerwcu 2008 r.