Najlepsza historyczna szansa w relacjach polsko-ukraińskich cz.2

Kolejnym wielkim problemem jest wspomniana już trauma wojenna i problemy psychologiczne milionów ludzi. Stąd projekt szkolenia duchownych w dziedzinie pomocy psychologicznej i duchowej.

Podczas ostatniego posiedzenia Synodu w Zarwanicy zaprezentowano program tych szkoleń. Mają one trwać cztery dni i nie będą tylko ćwiczeniem naszego intelektu, ale i woli. Sami też duchowni zostaną poddani psychoterapii, ponieważ gdy któryś z księży sam jest zraniony, ma problemy, to przede wszystkim on potrzebuje leczenia. Śmiejąc się, powiedziałem do moich współbraci biskupów, że może my, jako pierwsi, powinniśmy wziąć udział w takim szkoleniu i terapii. Ale poważnie, my też mamy swoje traumy spowodowane dramatycznymi doświadczeniami. Potrzebujemy „szczepionki”, tak jak potrzebowaliśmy jej przeciwko COVID-19, aby nabyć odporności psychologicznej i duchowej w czasie wojennego stresu. Musimy ofiarować duszpasterską posługę naszym wiernym, ale najpierw sami musimy być zdrowi i gotowi do tego, aby móc pomagać innym.

Jak wygląda Wasza współpraca z innymi Kościołami, wspólnotami religijnymi, władzami państwowymi w czasie wojny? Widać też, że stale otrzymujecie wsparcie z całego świata.

Naprawdę mamy wielkie wsparcie od całego świata. Cały czas przyjeżdżają do nas przedstawiciele episkopatów z Europy i świata. Ostatnio gościłem przedstawicieli Konferencji Biskupów Skandynawii z kard. Andersem Arboreliusem. Każdy z odwiedzających nie tylko przeżywa głębokie duchowe doświadczenie, ale i też wzruszenie. Jest to dla nich duchowa pielgrzymka na Ukrainę, która uczy empatii wobec ludzi, którzy cierpią i zrozumienia, jak naprawdę wygląda wojenna rzeczywistość Ukrainy. Czym innym jest oglądanie wydarzeń w telewizji, czy internecie, a czym innym osobiste dotknięcie ran ludzi, osobiste spotkania i rozmowy, a nawet to, że spotkani ludzie mogą się wypłakać w ich ramionach. Takich spotkań nie zapomina się do końca życia. Nasi goście są autentycznymi świadkami tego, co się dzieje w Ukrainie i naszymi ambasadorami w krajach swojego pochodzenia.

Oczywiście stale też współpracujemy z różnymi organizacjami w Europie, Kandzie i USA. Jesteśmy wdzięczni, że prawie cały świat stoi po stronie Ukrainy. Jeśli chodzi o nasze państwo, Kościoły i religie, to współpracujemy i robimy wszystko, by chronić nasz naród, aby cofnąć zabójczą rękę rosyjskiego zaborcy od naszego kraju.

Jak Ksiądz Arcybiskup ocenia ostatnią inicjatywę Stolicy Apostolskiej wysłania misji pokojowej do Kijowa i Moskwy?

Dopiero dowiedzieliśmy się o inicjatywie papieża Franciszka i w Ukrainie nikt do końca nie wie, o co w niej chodzi. Wydaje się, że jest to jak na razie prywatna idea Ojca Świętego i nie wiemy, na czym ma ona polegać. Z drugiej strony obecnie inicjatywy pokojowe w sprawie zakończenia wojny w Ukrainie rodzą się jak grzyby po deszczu. Mamy pokojowe inicjatywy Chin, Brazylii, Turcji, czy krajów Afryki. Boże, ileż krajów chce pomóc w zakończeniu wojny! To dobrze, że tak jest, ponieważ może i inicjatywa Ojca Świętego w czymś nam pomoże. Na początku, kiedy papież Franciszek ją ogłosił, to strona rosyjska i ukraińska oświadczyła, że o czymś takim jeszcze nie zostały poinformowane. Na razie wiemy, że Ojciec Święty chce wysłać delegata, którym ma być arcybiskup Bolonii i przewodniczący Konferencji Episkopatu Włoch kard. Matteo Zuppi. Jest on związany z rzymską Wspólnotą Sant’Egidio, która chce wspierać inicjatywę papieża. Oczywiście będziemy się modlić i robić wszystko, aby misja się powiodła.

Jak już powiedziałem, o inicjatywie dowiedzieliśmy się z mediów, nikt nie konsultował z nami tego pomysłu. Nikt nas nie zapytał, czego oczekują Ukraińcy od Ojca Świętego, na czym ma polegać ta inicjatywa i jak ma być wcielana w życie. Obecnie słowo „pokój” nabiera rożnych znaczeń. Jeśli ktoś chciałby nam zaproponować zamrożenie konfliktu albo tymczasowego zawieszenia broni, to taka propozycja dla naszego państwa jest nie do przyjęcia. Wiemy, że byłaby to tylko okazja dla Rosji, aby zebrać jeszcze większe siły i uderzyć w Ukrainę ze zdwojoną siłą.

Natomiast jeśli papieska inicjatywa miałaby doprowadzić do zmiany planów Rosji wobec Ukrainy, uznania, że jest ona niezależnym i samodzielnym państwem, uznania jej granic, co jest sankcjonowane prawem międzynarodowym, to odniesie ona sukces i zostanie z radością przyjęta.

Należy też zwrócić uwagę na wizytę prezydenta Wołodymyra Zełenskiego u papieża Franciszka, który przedstawił mu pokojowy plan Ukrainy, dziesięć punktów, które mają doprowadzić do pokoju. Te punkty nie są tylko warunkami, etapami, które mają doprowadzić do pokoju, ale prezentują one sobą dziesięć kryzysów, jakimi doświadczona jest Ukraina, a co jest konsekwencją rosyjskiej agresji. Poczynając od kryzysu bezpieczeństwa państwa, poprzez kryzys energetyczny, żywnościowy, czy ekologiczny. Te kryzysy są rzeczywistością, w której żyjemy i w niej musimy działać. Oczywiście, władze Ukrainy nie oczekują, aby Watykan podejmował swoją aktywność na wszystkich dziesięciu poziomach. Kwestie obronne i militarne nie mogą być przedmiotem aktywności Watykanu, ale wobec kryzysów: humanitarnego, energetycznego, żywnościowego, ekologicznego Stolica Apostolska i każde państwo może się zaangażować i nam pomóc. I o tym miedzy innymi rozmawiał z papieżem nasz prezydent.

Zbliża się 80. rocznica rzezi wołyńskiej. Jak upamiętnią ją nasze Kościoły? Czy podjęto już jakieś inicjatywy? Jest to też niezwykle ważny kontekst dla polsko-ukraińskiego pojednania.

Obecnie mamy najlepszą historyczną szansę w naszych relacjach polsko-ukraińskich, żeby proces pojednania i leczenia wzajemnych ran wszedł na nowy poziom. Pozytywne skutki naszej obecnej solidarności mogą zaleczyć historyczne urazy przeszłości. W związku tragedią wołyńską mamy dobre plany i mam nadzieję, że Pan Bóg nam w tym pobłogosławi. Miałem okazję we Wrocławiu rozmawiać na ten temat z arcybiskupem Stanisławem Gądeckim, przewodniczącym Konferencji Episkopatu Polski. Umówiliśmy się, że przyjadę do Warszawy 7 lipca, gdzie z okazji 80. rocznicy odprawimy wspólnie nabożeństwo w katedrze św. Jana w Warszawie. Uzgodniliśmy również tekst wspólnego przesłania, które razem podpiszemy. Podpiszą się też pod nim biskupi obu obrządków rzymskokatolickiego i greckokatolickiego. Z Warszawy udamy się razem 9 lipca do Łucka na Ukrainie i tam też odprawimy wspólnie nabożeństwo w intencji ofiar wołyńskiej tragedii. Nasze modlitwy na grobach Polaków i Ukraińców, listy związane z wołyńską tragedią były i są dobrymi krokami w przyszłość polsko-ukraińskiego pojednania. Rocznica będzie kolejną okazją, aby nie jątrzyć naszych ran, ale je leczyć i razem budować nasze braterskie relacje oraz budować Europę w kontekście nowych wyzwań.

Już to robimy, co pokazuje obecny czas…

Oczywiście. Nie tylko wiemy i rozumiemy, co robić i dokąd dążyć, ale Pan Bóg wskazuje nam, jak mamy to robić. Nie możemy zmarnować tej dobrej szansy darowanej przez Boga. Musimy tym samym dać światu nasze chrześcijańskie świadectwo.

Czego tu i teraz życzyć Ukrainie?

Nie wiemy, kiedy wojna się skończy, ale wiemy, że nie potrwa wiecznie. Wieczny jest Pan Bóg i chrześcijańska miłość, dlatego po raz kolejny powiem: drodzy Polacy, tylko nie zmęczcie się Ukrainą i Ukraińcami!