Jaka dzisiaj jest Panama?

Historia chrześcijaństwa w tym kraju, ściśle spleciona z jego dziejami, liczy pięć wieków. Bardzo skomplikowane dzieje i szczególne położenie Panamy powodują, że Światowe Dni Młodzieży mogą mieć tu znaczenie większe niż gdziekolwiek indziej.

Panama w dosłowny sposób łączy obie Ameryki. Sama jest przy tym podzielona Kanałem Panamskim, przez który co rok przepływa 15 tys. statków. Rejs ten trwa zaledwie osiem godzin, ale Panama nie jest krajem małym, skoro na jej terytorium znajduje się największy – po Amazonii – las tropikalny na półkuli zachodniej. Aż 70 proc. ludności żyje w miastach, z czego ponad połowa w metropolii Panama City – Colón. Większość to mieszańcy (Mestizo), potomkowie przybyszy z Hiszpanii i Indian; kilkanaście procent stanowią Indianie, a kolejne kilkanaście – potomkowie przybyszy z Afryki i Mulaci.

To właśnie do nich przybędzie około 370 tys. pielgrzymów z całego świata.

Burzliwa historia

Panama ma skomplikowana historię: najpierw była kolonią hiszpańską, potem przez dziesiątki lat należała do Kolumbii, by w 1903 r. od niej się oderwać. Powstanie Kanału Panamskiego w końcu XIX w. całkowicie zmieniło oblicze kraju. Panama stała się miejscem o znaczeniu strategicznym, popadła w zależność od USA i kolejne lata oznaczały z jednej strony próby zerwania tej zależności, a z drugiej – zwłaszcza w drugiej połowie XX w. – zakusy lewicowych rządów Kuby i Nikaragui doprowadzenia do rewolucyjnych zmian w Panamie. W kraju upadały rządy, dochodziło do zamachów stanu i walk.

W tej niełatwej sytuacji musiał odnaleźć się Kościół. Chrześcijaństwo dotarło tu wraz z odkryciem Ameryki przez Krzysztofa Kolumba 12 października 1492 r. W 1501 r. don Rodrigo de Bastidas odkrywa Przesmyk Panamski, czyli wąski pas lądu łączący Amerykę Północną i Południową, nazwany później Złotą Kastylią – wtedy zamieszkany przez plemiona indiańskie z grup Czibcza i Karaibów. W 1510 r. Vasco Nuñez de Balboa i Martin Fernandez de Encino założyli pierwszą, stałą osadę na tym terenie – Santa Maria la Antigua del Darien.

I tak na terytorium dzisiejszej Panamy pojawili się pierwsi katolicy. Król Hiszpanii Ferdynand II Aragoński poprosił papieża o wyznaczenie biskupa, który przede wszystkim kierowałby ewangelizacją ludów tubylczych na ogromnym, wciąż nieznanym terytorium. Leon X w odpowiedzi utworzył 9 września 1513 r. diecezję Santa Maria la Antigua, pierwszą w kontynentalnej Ameryce. Papieską decyzją osiedle założone przez de Balboę i Encina stało się miastem, a kilka dni później, 25 września 1513 r., de Balboa odkrył, że Panama ma też zachodnie wybrzeże. Pierwsze osiedle nad Oceanem Spokojnym założone zostało 15 sierpnia 1519 r., przy czym utrzymano tubylczą jego nazwę Panama. Według niektórych naukowców, słowo to oznaczało „obfitość ryb i motyli”.

Drugim biskupem Santa Maria był dominikanin Vicente Peraza, który przybył do swej diecezji w 1524 r. i na polecenie gubernatora przeniósł się do miasta Panama. Zmarł kilka miesięcy później; krążyła plotka, że został otruty na rozkaz gubernatora. Kolejny biskup, Tomás de Berlanga, przybył tu w 1534 r. I podobno to on był pierwszym, który zaproponował królowi Hiszpanii budowę kanału, aby połączyć dwa oceany: Atlantyk i Pacyfik. Wtedy też pojawiła się idea budowy katedry w mieście Panama.

W 1674 r. stał już drewniany kościół katedralny. Bp Lucas Fernández de Piedrahita w 1676 r. położył kamień węgielny, a dopiero w 1796 r. katedrę konsekrował bp Remigio de La Santa y Ortega.

W obronie człowieka

Z różnych przyczyn w XX w. Kościół był tu dość słabo zorganizowany, a znaczna część księży pochodziła z zagranicy, w latach 60. i 70. – nawet 60 proc. Dochodziło do konfliktów między Kościołem i władzami. W 1971 r. pochodzący z Kolumbii ks. Jesús Héctor Gallego Herrera, znany ze wspierania biednych – organizował dla nich m.in. spółdzielnie wiejskie – został porwany i zamordowany, zapewne na polecenie sprawującego dyktatorską władzę ówczesnego prezydenta Omara Torrijosa.