Rozpoczął się tydzień Nagród Nobla

Pierwszych laureatów ogłoszono wczoraj w dziedzinie medycyny, a dziś – fizyki. W środę poznamy laureatów w dziedzinie chemii. W czwartek zostanie ogłoszona Nagroda Nobla w dziedzinie literatury, a w piątek Pokojowa Nagroda Nobla. Norweski Instytut Nobla zarejestrował łącznie 285 kandydatów do tegorocznej Pokojowej Nagrody. Natomiast 14 października zostanie ogłoszona Nagroda im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych, która nie jest zaliczana do Nagród Nobla. Zwycięzcy otrzymają nagrodę pieniężną w wysokości 11 milionów koron szwedzkich, co stanowi równowartość około 970 000 euro.

W kontekście „tygodnia Noblów” niemiecka agencja katolicka KNA przypomniała, że w ubiegłych stuleciach duchowni i osoby zakonne zapoczątkowali wiele przełomowych osiągnięć w nauce i technologii. Jednak wśród laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, chemii, medycyny i ekonomii nie ma księży ani zakonników. Nagrodę literacką otrzymała świecka dominikanka, kilka osób duchownych jest wśród laureatów Pokojowej Nagrody Nobla. KNA przypomniała sylwetki niektórych z nich.

W 1928 roku literacką Nagrodę Nobla otrzymała Sigrid Undset. Norweska pisarka przeszła z Kościoła protestanckiego do katolickiego w 1924 roku i został świecką dominikanką. Swoją drogę do Kościoła katolickiego omawia w kilku publikacjach. Już po śmierci Undset ukazała się biografia Katarzyny ze Sieny jej autorstwa. Literacką Nagrodę Nobla przyznano Undset „głównie za poruszające opisy życia w Skandynawii w średniowieczu”.

W 1952 roku Pokojową Nagrodę Nobla otrzymał Albert Schweitzer. Pochodził z rodziny pastora protestanckiego. Doktor teologii studiował także medycynę, a następnie pracował jako lekarz na kontynencie afrykańskim. Komitet Noblowski przyznał mu Pokojową Nagrodę Nobla „za altruizm, szacunek dla życia i niestrudzoną pracę humanitarną, która pomogła urzeczywistnić ideę braterstwa między ludźmi i narodami”.

W 1958 roku Pokojową Nagrodę Nobla otrzymał belgijski dominikanin o. Dominique Pire. Uhonorowany został za swoją pracę na rzecz pomocy uchodźcom w wychodzeniu z obozów i powrocie do życia w wolności i godności”. Podczas II wojny światowej był kapelanem ruchu oporu, agentem tajnych służb i pomocnikiem podziemnego systemu ucieczki, który doprowadzał zestrzelonych pilotów alianckich z powrotem do ich własnych oddziałów. Organizował także pomoc dla osób przebywających w austriackich obozach dla uchodźców. Dzięki temu zaangażowaniu po wojnie powstało kilka wiosek dla uchodźców na obrzeżach miast – m.in. w Akwizgranie, Bregencji, Augsburgu, Wuppertalu i Euskirchen.

Martin Luther King otrzymał w 1964 roku Pokojową Nagrodę Nobla za wolną od przemocy walkę o prawa obywatelskie ludności afroamerykańskiej. Obywatelskim nieposłuszeństwem walczył przeciwko segregacji rasowej w państwach Ameryki południowej. W 1963 roku pastor baptystów maszerował z 250 tys. demonstrantów pod pomnik Lincolna w Waszyngtonie, gdzie wygłosił słynne przemówienie „I Have a Dream” („Mam marzenie”). W następnym roku prezydent Johnson uchwalił ustawę zabraniającą wszelkiej dyskryminacji rasowej. Działacz na rzecz praw obywatelskich został zamordowany w 1968 roku.

Znana jako „Matka ubogich” Matka Teresa z Kalkuty została uhonorowana Pokojową Nagrodą Nobla w 1979 r. za pomoc cierpiącej ludzkości, podkreśliło jury nagrody. Agnes Gonxha Bojaxhiu, która urodziła się w Skopje w dzisiejszej Macedonii, w wieku 18 lat została siostrą loretanką i wyjechała do Kalkuty jako nauczycielka. Opuściła wspólnotę klasztorną, aby być blisko biednych w jednym z najgorszych slumsów Kalkuty. Tam założyła zgromadzenie Misjonarek Miłości. Działania Matka Teresa szybko zyskała sławę poza Indiami przede wszystkim dzięki otwieraniu domów dla porzuconych dzieci, a także domów, w których znajdowali opiekę nieuleczalnie chorzy bezdomni. Papież Jan Paweł II beatyfikował Matkę Teresę 19 października 2003 roku, a kanonizował ją 4 września 2016 roku papież Franciszek.

W 1984 roku laureatem Pokojowej Nagrody Nobla został Desmond Tutu. Biskup anglikański był jednym z najważniejszych bojowników przeciwko apartheidowi w Republice Południowej Afryki. Po rezygnacji z funkcji anglikańskiego arcybiskupa Kapsztadu, od 1996 roku był przewodniczącym południowoafrykańskiej Komisji Prawdy, której zadaniem było badanie przestępstw i łamania praw człowieka w okresie apartheidu.

Katolicki biskup Carlos Filipe Ximenes Belo otrzymał w 1996 roku Pokojową Nagrodę Nobla za swoją pracę na rzecz sprawiedliwego i pokojowego rozwiązania konfliktu w Timorze Wschodnim. Młody biskup został obrońcą praw człowieka i głosem społeczeństwa. Po uzyskaniu przez Indonezję niepodległości w 2002 roku salezjanin złożył rezygnację z funkcji biskupa i na pewien czas wyjechał jako misjonarz do Mozambiku. Od tego czasu mieszka w Portugalii. Niedawno upublicznione zostały różne akty przemocy wobec młodych mężczyzn w latach 70. i 90. XX w., o których prawdopodobnie od dawna było wiadomo w ojczyźnie Belo. Watykan nałożył przeciwko niemu środki karne i zapobiegawcze w latach 2020-2021.

Wśród dotychczasowych laureatów Nagrody Nobla nie ma papieży.