Tegoroczne obchody rocznicy stanu wojennego pokazały, kto jest kim w Polsce dzisiaj oraz kim był 35 lat temu. W Warszawie odbyło się we wtorek 17 marszów. Zanim spod budynku KC PZPR ruszył marsz Komitetu Obrony Demokracji, Mateusz Kijowski uzasadniał: – Jesteśmy tu po to, żeby sprzeciwić się zawłaszczaniu państwa. (…) Władza chce odebrać prawa wypracowane przez emerytów. – Lider KOD-u niewiele więcej miał do powiedzenia poza rzuceniem kilku populistycznych, nic nie mówiących haseł walki o swobodny rozwój czy sprzeciwu wobec ataków na godność pracowników. Postuluję w tym miejscu o częstsze oddawanie mu głosu, mielibyśmy wtedy klarowność co do kierunku KOD-u. Na ulicę Kijowski wyprowadził byłych funkcjonariuszy i współpracowników bezpieki, walczących o zachowanie wysokich emerytur. W ogóle uczestnicy tego marszu szli jak gdyby nie wiedząc w jakim celu. – Idę, bo jestem niezadowolona z rządu i decyzji PiS-u – mówiła leciwa uczestniczka, a dopytywana, z jakich decyzji jest niezadowolona, skwitowała: – Ze wszystkich!
Na swej trasie marsz KOD-u mijał marsz Stowarzyszenia Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym, na który przybyli także uczestnicy z zagranicy. To drugie zgromadzenie dołączyło do obchodów rocznicy stanu wojennego organizowanych przez PiS na placu Trzech Krzyży. Tu wyczytywano nazwiska ofiar stanu wojennego, ich pamięć uczczono minutą ciszy i modlitwą. Na zakończenie delegacja z premier Beatą Szydło przemieściła się do Sanktuarium św. Stanisława Kostki na Żoliborzu, gdzie złożyła kwiaty przy grobie bł. ks. Jerzego Popiełuszki.
W całej Polsce rocznica 13 grudnia 1981 r. doczekała się rozbudowanych obchodów, jakie towarzyszą innym ważnym wydarzeniom, jak rocznice Powstania Warszawskiego czy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Uczczono zapomnianych najmłodszych bohaterów.
– To dla mnie wyjątkowy znak. Dzisiaj, po 35 latach, przyszliście tutaj po raz pierwszy. Dziękuję. Bóg Wam zapłać za patriotyzm – mówiła wzruszona Krystyna Barchańska, matka najmłodszej ofiary stanu wojennego. Schorowana, wyszła na balkon do zgromadzonych przed domem członków Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Mąż pani Krystyny nie doczekał tej chwili. Za dwa dni będzie pochowany w tym samym grobie, gdzie spoczywa ich syn Emil Barchański. 17-letniego Emila, który z kolegami w 1982 r. oblał czerwoną farbą pomnik Dzierżyńskiego, Służba Bezpieczeństwa skatowała i postawiła przed sądem. W dwa dni po uwolnieniu nastolatka znaleziono go martwego nad Wisłą. Niedawno IPN podjął starania o rozwikłanie zagadki jego śmierci. Z kolei w Gdańsku odsłonięto dziś pomnik 20-letniego Antoniego Browarczyka. Starania o upamiętnienie jednej z pierwszych ofiar stanu wojennego w Polsce trwały pięć lat.
W tle obchodów 35. rocznicy stanu wojennego niektóre media analizowały obecne podziały w Polsce i mówiły o potrzebie organizowania w dniu 13 grudnia wspólnego marszu wszystkich środowisk. Tylko kto chciałby w nim pójść? Historyczną prawdę trzeba odkrywać, nie można jej ustalać, szafując „jakimiś ścieżkami zdrowia” i stanem wojennym jako „kulturalnym wydarzeniem”. Czasem podziały są konieczne: weryfikują, kim tak naprawdę jesteśmy.
Co? Gdzie? Kiedy?
