Listopad to czas zadumy, również nad żołnierzami poległymi w walce, czas wspominania bohaterów narodowych, pamięci o ich czynach. Bohaterem można nazwać tego, kto ma określone cechy wyróżniające go spośród innych – zazwyczaj tym, że przedkłada dobro drugiego lub całej społeczności ponad swoje własne. Trudniej rzecz ma się z bohaterami wojennymi, którzy dla jednych będą osobami walecznymi, dla innych zbrodniarzami, a dla jeszcze innych zdrajcami.
W Niemczech od ponad trzydziestu lat pewien katolicki nauczyciel z Bawarii, w tej chwili już emerytowany, Jakob Knab, walczy o przemianowanie wojskowych koszar noszących nazwiska niemieckich żołnierzy walczących w szeregach Wehrmachtu podczas drugiej wojny światowej. I odniósł na tym polu wiele sukcesów, jak na przykład zmiana nazwy koszarów w Füssen, którym po wojnie patronował generał Wehrmachtu Eduard Dietl, biorący udział m.in. w kampanii wrześniowej, na „Koszary Allgäu”. Natomiast na terenie należącym do Bundeswehry w Fürstenfeldbruck dzięki inicjatywie Jakoba Knaba została usunięta ulica generała dywizji Rittera von Manna, który m.in. skazał w 1944 r. na śmierć polską działaczkę podziemia Krystynę Wituską.
Teraz Jakob Knab angażuje się w zmianę nazwy koszar, w których przed ponad 25 laty przyszło mi odbywać obowiązkową służbę wojskową, tj. koszar Lenta w Rotenburg an der Wümme. Helmut Lent był jednym z najlepszych pilotów nocnego myśliwca Luftwaffe i brał udział w ataku na Kraków 1 września 1939 r. Z punktu widzenia Knaba, mimo iż Lent wykonywał rozkazy dowódców, i przy tym wykonywał je w sposób brawurowy, nie zasługuje na miano bohatera Bundeswehry, bowiem „był funkcjonującym trybem w maszynie zagłady nazistowskiego despotyzmu”. Inaczej widzą to potomkowie Lenta, którzy podkreślają, że wyrósł on w chrześcijańskiej rodzinie. Oczywiste jest, że dla Polaków nigdy nie będzie on bohaterem, pomimo oświadczeń jego rodziny. Ale także dla wielu Niemców pozostanie on osobą ambiwalentną.
Być może podobny problem mają niektórzy Polacy z pułkownikiem, dziś już generałem, Ryszardem Kuklińskim. Dla znacznej części Polaków jest on bohaterem narodowym, gdyż przeciwdziałał planom sowieckich dowódców, są jednak i tacy – nieliczni – dla których jest zdrajcą współpracującym z obcym wywiadem. Należy jednak podkreślić, że Kukliński nie zgodził się, by być trybem w maszynie biernie poddającym się kierunkowi, w jakim ta maszyna działała. Podobny los, tzw. kontrowersyjnego bohatera, podzielił podpułkownik radzieckiego wojska Stanisław Pietrow, który w 1983 r. nie nacisnął „guzika atomowego” w odpowiedzi na fałszywy alarm o wystrzelonych przez USA rakietach nuklearnych. Pietrow nie zachował się tak, jak wymagał tego wojskowy regulamin, ale dzięki temu uratował świat przed wojną atomową. Natomiast w wojsku został zdegradowany i w końcu przeszedł na wcześniejszą emeryturę. Człowiek ten jeszcze żyje gdzieś w zapomnieniu, a przecież uratował tyle istnień ludzkich, poniekąd łamiąc dyscyplinę wojskową.
Przebywałem w wojsku ponad rok i nauczyłem się tam, że posłuszeństwo wobec przełożonych to rzecz święta. Jednak czasem myślę o tych, którzy rozkazu nie wykonali, jak wiedeńczyk Otto Schimek, żołnierz Wehrmachtu. Otto Schimek odmówił strzelania do polskich cywilów, za co sam został rozstrzelany; jest pochowany na cmentarzu w Machowej koło Tarnowa.
Inny przykład to Josef Mayr-Nusser, który odmówił złożenia przysięgi w szeregach SS. Został zesłany do obozu w Dachau, w drodze do którego zmarł męczeńską śmiercią. W roku 2017 zostanie ogłoszony błogosławionym. Aby zatem zostać bohaterem dla wieczności, należy bardziej słuchać głosu sumienia.
 |
Stefan Meetschen |
Co? Gdzie? Kiedy?
