Profesor papieża

Konstanty Michalski urodził się 12 kwietnia 1879 r. w Dąbrówce Małej, wsi włączonej obecnie do Katowic. Miał 14 lat, gdy po ukończeniu szkoły podstawowej związał się ze Zgromadzeniem Księży Misjonarzy św. Wincentego à Paulo. W szkole prowadzonej przez zakon zdobył wykształcenie średnie i zdecydował się na wstąpienie do tej wspólnoty zakonnej. Pierwsze śluby zakonne złożył w 1898 r., a 5 lipca 1903 r. przyjął święcenia kapłańskie z rąk bp. Anatola Nowaka. Studiował slawistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, a także filozofię w Wyższym Instytucie Filozofii w Leuven-Louvain w Belgii, gdzie uzyskał doktorat. Szczególnie interesował się filozofią średniowieczną.

Po powrocie do Polski był wykładowcą historii filozofii i patrologii w seminarium duchownym księży misjonarzy w Krakowie. Pracę wykładowcy łączył z posługą duszpasterską, a także redaktorską. Redagował kwartalnik „Roczniki Obydwóch Zgromadzeń św. Wincentego à Paulo”. Od 1914 r. związał się też z Wydziałem Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie czterokrotnie w okresie międzywojennym był dziekanem. Od tego roku był też członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, a w latach 1938-1947 przewodniczącym jej komisji Historii Filozofii w Polsce. W 1919 r. został profesorem nadzwyczajnym, a dwa lata później zwyczajnym.

Był „pierwszym w Polsce uczonym,
który badania w zakresie historii filozofii
postawił na prawdziwie europejskim poziomie”

W roku akademickim 1931/1932 był rektorem najstarszej polskiej uczelni. Na tym stanowisku przyczynił się do rozbudowy Biblioteki Jagiellońskiej. W Święto Niepodległości 1936 r. „za wybitne zasługi na polu walki i wychowania młodzieży w duchu patriotycznym położone w latach 1905-1918” został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Rok później otrzymał francuską Legię Honorową. Uczestniczył czynnie w wielu zjazdach i konferencjach naukowych. Zainicjował przekład na język polski średniowiecznych łacińskich tłumaczeń dzieł Arystotelesa, a także filozofów żydowskich i arabskich oraz klasycznych komentarzy autorów średniowiecznych do ich dzieł, co zapoczątkowało serię wydawniczą „Biblioteka Klasyków Filozofii”. Nawiązał wiele kontaktów naukowych z historykami filozofii z innych krajów. Jednym z ulubionych dzieł ks. Michalskiego była „Suma teologiczna” św. Tomasza z Akwinu, do której często nawiązywał w swoich wykładach.

W ramach akcji Sonderaktion Krakau skierowanej przeciwko krakowskiemu środowisku akademickiemu, 6 listopada 1939 r., został aresztowany wraz z grupą innych profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Więziony był kolejno na Montelupich, we Wrocławiu, a od 28 listopada w niemieckim obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen. Zwolniony został 9 lutego 1940 r. po międzynarodowych protestach, wraz ze stu innymi naukowcami. Do końca sierpnia 1944 r. przebywał w Sichowie, na terenie diecezji sandomierskiej, gdzie urządził kaplicę i pracował jako duszpasterz. Angażował się też w tajne nauczanie. Ostatnie miesiące wojny spędził w Sandomierzu u bp. Jana Lorka.

Po zakończeniu okupacji hitlerowskiej i wznowieniu przez Uniwersytet Jagielloński działalności wrócił na uczelnię, podejmując zajęcia na Wydziale Teologicznym. Jednym z jego studentów był ks. Karol Wojtyła, późniejszy Jan Paweł II, który swojego profesora obdarzał wielkim szacunkiem i o nim pamiętał. W wydanej na 50-lecie swoich święceń kapłańskich książce „Dar i tajemnica” Jan Paweł II wspomniał ks. Michalskiego jako autora „zasługującej na wspomnienie” monografii poświęconej bratu Albertowi Chmielowskiemu. W 1987 r. w homilii wygłoszonej w Tarnowie przywołał jego postać jako „wielkiego znawcę duszy ludzkiej i wielkiego kapłana”. Dziesięć lat później w kolegiacie św. Anny w Krakowie wymienił go jako „jednego z wielkich profesorów, którzy odegrali znaczącą rolę w jego życiu”.

Ksiądz Michalski był autorem ponad 220 publikacji, z których 70 dotyczyło średniowiecza. Wśród najbardziej znanych są: „Brat Albert. W setną rocznicę urodzin”, „Między heroizmem a bestialstwem” (religijno-psychologiczna analiza czasów II wojny światowej), „O polskiej sztuce religijnej” i „Eros i logos u Dantego”.

Zmarł w wyniku choroby nowotworowej 6 sierpnia 1947 w Krakowie. Pochowany jest w grobowcu księży misjonarzy na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Od 1994 r. jego imieniem nazwane jest osiedle w Katowicach, na terenie którego niegdyś znajdowała się jego rodzinna wieś.

Zaraz po śmierci ks. Michalskiego filozof Roman Ingarden nazwał go „najwybitniejszym, jak dotąd, polskim historykiem filozofii, zarazem pierwszym w Polsce uczonym, który badania w zakresie historii filozofii postawił na prawdziwie europejskim poziomie”.