Prawie co czwarty Polak po 60. roku życia to wdowiec

Z badania CBOS wynika, że obecnie co piąty (22 proc.) Polak po 60. roku życia mieszka samotnie, a ponad połowa (54 proc.) seniorów z jedną osobą. Najprawdopodobniej jest to małżonek lub dorosłe dziecko. Więcej niż z jedną osobą dzieli dach prawie jedna czwarta (24 proc.) seniorów. Jednak, jak pokazują ostatnie trzy lata, coraz więcej osób starszych skazanych jest na życie w pojedynkę, a mniej na dzielenie domu z wieloma osobami.

Przyczyną zjawiska tzw. singularyzacji jest śmierć małżonka. Prawie co czwarty (24 proc.) Polak po 60. roku życia to wdowiec lub wdowa. A w przypadku grupy wiekowej powyżej 75 lat współmałżonka straciła niemalże połowa badanych (47 proc.).

Jeśli chodzi o aktywność zawodową seniorów, to, według badania, zdecydowana większość (85 proc.) Polaków po 60. roku życia jest nieaktywna zawodowo, a tylko 12 proc. nadal pracuje w pełnym wymiarze godzin. Dotyczy to głównie osób w wieku 60–64 lat. Co czwarty senior w tej grupie deklaruje, że jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu, a 4 proc. podejmuje pracę w niepełnym. Jednocześnie znaczna większość osób po 60. roku życia (87 proc.) otrzymuje rentę bądź emeryturę, a w grupie powyżej 75 lat niemalże wszyscy (98 proc.).

Nie pobiera ani renty, ani emerytury prawie co trzeci (31 proc.) badany w wieku 60-64 lat. Najprawdopodobniej dlatego, że co czwarty senior w tym przedziale wiekowym pracuje w pełnym wymiarze czasu. Głównym świadczeniem pobieranym przez seniorów jest emerytura. Otrzymuje ją ogółem 77 proc. Polaków powyżej 60 lat. Rentę z tytuły niezdolności do pracy pobiera 5 proc. badanych, a 4 proc. ma przyznaną rentę rodzinną. Biorąc pod uwagę to, że 85 proc. polskich seniorów nie pracuje, emerytura jest prawdopodobnie ich głównym źródłem utrzymania.

Badanie pokazało także, że niemalże 30 proc. osób powyżej 60 lat ma dochód miesięczny przypadający na jedną osobę w gospodarstwie domowym od 1300 do 1799 zł, a 24 proc. z tej grupy wiekowej od 900 do 1299 zł. Osoby w wieku 60-64 lat relatywnie częściej niż pozostali seniorzy osiągają dochody per capita do 899 zł, a w wieku 65–74 lat oraz powyżej 75 lat (po 32 proc.) dochody w wysokości 1300-1799 zł.

Blisko połowa badanych polskich seniorów (49 proc.) uważa, że ich warunki bytowe są dobre. To znaczący wzrost zadowolonych seniorów ze swojej sytuacji materialnej w ciągu ostatnich trzech lat. Jeszcze w 2016 r. największy odsetek (49 proc.) osób starszych oceniał swoje warunki materialne jako średnie, a obecnie tak je ocenia 43 proc. badanych. Z kolei coraz mniej seniorów ocenia swoją sytuację jako złą (spadek do 8 proc. z 13 proc.).

Poprawę oceny własnych warunków materialnych możemy zaobserwować także przy porównywaniu wyników wyszczególnionych grup wiekowych wśród wszystkich osób starszych w Polsce. Prawdopodobnie wiąże się to głównie z podwyższeniem emerytur i rent, a także wysokości najniższych świadczeń. Według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wysokość kwoty najniższych świadczeń emerytalnych od 2016 r. wzrosła z 882,56 zł do 1100 zł miesięcznie.

Wśród seniorów najgorzej oceniających swoje warunki materialne najwięcej (42 proc.) jest osób, których miesięczny dochód per capita w gospodarstwie domowym wynosi od 900 do 1299 zł. W grupie średnio oceniającej swoją sytuację materialną największy odsetek (35 proc.) stanowią badani z dochodem o wysokości od 1300 do 1799 zł. Pośród najbardziej zadowolonych osób powyżej 60 lat najliczniejszą grupę (30 proc.) stanowią te z dochodem równym 2500 zł i więcej.

Ciekawą kwestią może być to, jak liczba osób, z którymi mieszka polski senior, wiąże się z jego oceną warunków materialnych. Najbardziej zadowoleni ze swojej sytuacji bytowej są ludzie po sześćdziesiątce, którzy mieszkają z jedną osobą (54 proc.). Połowa (50 proc.) Polaków w tym wieku, mieszkająca pod jednym dachem z dwoma osobami lub większą ich liczbą także pozytywnie ocenia swoje warunki bytowe. Blisko połowa (48 proc.) seniorów, którzy mieszkają w pojedynkę, uważa, że ich sytuacja materialna jest średnia, a 16 proc. w tej grupie ocenia ją negatywnie. Możemy zatem stwierdzić, że starsi ludzie mieszkający samotnie są mniej zadowoleni ze swej sytuacji materialnej.

CBOS podkreślił, że starzenie się społeczeństwa stanowi jedno z głównych wyzwań współczesnego świata. Nie tylko bardzo widocznie wpływa na kwestie społeczne, demograficzne i gospodarcze, ale także wymusza potrzebę refleksji i przeanalizowania tematu starości oraz funkcjonowania seniorów. Polska pod tym względem przoduje w UE. Osoby powyżej 60 lat w 2017 r., według Głównego Urzędu Statystycznego, stanowiły 24,2 proc. całej populacji i ich liczba stale wzrasta.

CBOS do analiz wykorzystał zbiory z ośmiu badań realizowane w okresie styczeń – sierpień 2019. Liczebność próby wyniosła 8145 pełnoletnich mieszkańców Polski, w tym 2662 stanowiły osoby po 60. roku życia, co dało możliwość porównania grupy badanych w wieku starszym (60 plus) w odniesieniu do całej populacji. W grupie seniorów wyróżniono trzy kategorie wiekowe: 60-64 lata, 65-74 lata, 75 lat i więcej.