Dają im szansę

Specjalny Ośrodek Wychowawczy prowadzony przez Caritas Diecezji Warszawsko-Praskiej powstał w 1993 r. przy ul. Kawęczyńskiej na warszawskiej Pradze. Korzystają z niego dzieci i młodzież z różnych środowisk i z różnymi dysfunkcjami. Najmłodsza dziewczynka ma 10 lat, najstarsza wychowanka – 23 lata. Przez 30 lat przyjmowane były tylko dziewczęta, ale od grudnia ubiegłego roku ośrodek jest otwarty także dla chłopców. Dziś mieszka tu 46 wychowanków: 31 dziewcząt i 15 chłopców.

ZAMIAST INTERNATU

Specjalne ośrodki wychowawcze to placówki, których w całej Polsce jest niewiele, bo ponad dwadzieścia. – Powstały z ideą niesienia pomocy osobom z niepełnosprawnością intelektualną. Potem pojawiły się w nich także osoby z niedostosowaniem społecznym. Na czym polega owa pomoc, świetnie można pokazać na przykładzie Warszawy – mówi Przemysław Woźnica, dyrektor ośrodka przy ul. Kawęczyńskiej. – Stolica ma największą sieć szkół specjalnych: zawodówki, szkoły przysposabiające, szkoły podstawowe, ale okazuje się, że nie ma ani jednego internatu dla tych osób. Dla tego, kto mieszka poza Warszawą, oferta zróżnicowanej edukacji specjalnej jest niedostępna, jest wykluczony terytorialnie. A przecież każdy ma równe prawo do edukacji. Mamy więc u nas wychowanków z całej Polski.

Ścieżki prowadzące dzieci do SOW są różne. Najczęściej o pobycie w ośrodku decyduje opiekun prawny, czyli głównie rodzice. W wielu przypadkach jest to dla nich trudna decyzja.

– Boją się, jak będą postrzegani przez społeczeństwo, że „oddali dziecko do ośrodka”. Boją się też utraty świadczeń takich jak 800+, co wcale nie ma miejsca. Albo uważają, że sami sobie świetnie poradzą, podczas gdy bardzo często jest zupełnie inaczej – zauważa Przemysław Woźnica. Ośrodek współpracuje z rodzicami: najpierw przygotowuje do podjęcia decyzji, potem organizuje spotkania, na których omawiane są bieżące problemy. Zapewniona jest także pomoc psychologiczna.

Do ośrodka trafiają też dzieci skierowane na podstawie decyzji sądu. Często są agresywne, po próbach samobójczych. – Mamy również dzieci, które trafiają do nas w trybie „zabezpieczenia” – mówi dyrektor – gdy w rodzinach jest np. przemoc. Nie mają jeszcze postanowienia sądu, a nie chcemy, by wracały do domu.

JAK W KOPALNI

– Ośrodki pomocy społecznej, Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie, domy dziecka bardzo szanują naszą pracę, ale włodarze Warszawy, niestety, nie potrafią docenić pracy, jaką wykonuje Caritas. Zdarzyło się nawet, że Rada Miasta spotkała się tylko po to, by przegłosować uchwałę, która znacząco redukowała dotację dla placówki. Caritas to w ich oczach Kościół, co wiąże się z postawą „Nie finansować, nie wspierać” – nie ukrywa żalu Przemysław Woźnica. – A my akurat jesteśmy otwarci na wszystkich, co bardzo podkreślam. Obecnie mamy troje podopiecznych z rodziny muzułmańskiej. Kiedy jest czas Ramadanu, pracujemy w nocy, bo dzieci wtedy mogą się uczyć, pracować, jeść. Chciałbym zobaczyć drugą tak tolerancyjną jednostkę, która ze względu na Ramadan podopiecznych reorganizuje pracę swoich wychowawców. Ideą tego miejsca jest przede wszystkim profesjonalna pomoc. To jest dla nas najważniejsze. Chcemy, by wychowankowie mogli czuć się bezpiecznie, znaleźli tu pomoc, mogli rozwijać się na miarę swoich możliwości. Jesteśmy tu dla nich – podkreśla dyrektor placówki.

W ośrodku pracują specjaliści z zakresu oligofrenopedagogiki, socjoterapii, resocjalizacji, terapii pedagogicznej, także autyzmu. Pracuje też znakomita psycholog oraz neurologopeda kliniczny dysponujący pełnym sprzętem specjalistycznym, którym diagnozuje i usprawnia aparat mowy. Praca z tak zróżnicowaną młodzieżą jest często bardzo trudna i wymagająca.

– Tu pracują ludzie, którzy chcą pomóc drugiemu człowiekowi – mówi dyrektor. – Mam wspaniałą kadrę, wyselekcjonowaną spośród najlepszych specjalistów. Kiedy przyjmuję kogoś do pracy, mówię, że będzie pracował jak w kopalni, po szychcie w tym miejscu wyjdzie tak zmęczony, że nie będzie miał na nic ochoty. Wszyscy śmieją się na te słowa, a po miesiącu wiedzą już, o czym mówiłem. Ale każdy czuje misję, chce tu pracować, bo chce pomagać.

Ośrodek oferuje wychowankom bogatą cotygodniową ofertę zajęć pozaszkolnych, rozwijających ich zainteresowania. Są zajęcia z instruktorką tańca, jest szeroko pojęta arteterapia, placówka ma siłownię, trenerka dostosowała zajęcia do potrzeb osób z niepełnosprawnością. Raz w miesiącu przychodzi profesor z ASP i prowadzi zajęcia z malarstwa. Są sesje relaksacyjne, hipoterapia, dogoterapia, fizjoterapia.

– Mamy też zajęcia z szycia – wymienia Przemysław Woźnica. – W środy dziewczyny szyją co chcą: plecaki, koszulki, miśki, i wszystko jest dla nich. Prowadzimy też hortiterapię, czyli „terapię ogrodem”. Na dachu pielęgnujemy piękny ogród, w którym wychowankowie sadzą rośliny, uczą się o nie dbać, mamy też park. Pragniemy dać dzieciakom jak najwięcej możliwości. Wybierają to, co najbardziej je interesuje, co pomaga się rozwijać. Z tego wszystkiego korzystają bezpłatnie.

Dyrektor podkreśla, że w ośrodku mieszkają osoby ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Tutaj ich potrzeby realizowane są w sposób kompetentny. – One mają czuć się dobrze i bezpiecznie. Mamy wymagających wychowanków – zaznacza dyrektor ośrodka. – Tego rodzaju placówki powinny zajmować się właśnie takimi osobami, z którymi inne placówki sobie nie poradziły. Chcemy pomagać w trudnych przypadkach. Po prostu jesteśmy po to, by dać szansę każdemu.